Waterschap wil Vecht bij Junne droog leggen om te onderzoeken of stuw gerenoveerd kan worden

Junne – Het Waterschap Vechstromen is van plan om de Vecht bij de stuw in Junne compleet droog te gaan zetten. Dit om de constructieve staat van die stuw te kunnen onderzoeken. Dit uitgebreide onderzoek is nodig omdat de stuw beschadigd is geraakt door de zware belasting van de brug die er overheen loopt. Het waterschap wil de exacte omvang van die schade onderzoeken, en daarvoor is droogzetten nodig. Het plan is om over een afstand van zoā€™n 50 meter bovenstrooms van de stuw het peil van de Vecht voor ongeveer een maand te verlagen.

Stuw

In het oorspronkelijke ontwerp van de 100 jaar geleden gebouwde stuw was geen verkeersbrug aanwezig. De stuw is opgebouwd uit een complete metselwerkconstructie met twee stuwpijlers, gefundeerd op een houten paalfundering en oorspronkelijk voorzien van een houten bruggetje. Vanaf dit bruggetje werden schotten neergelaten om het peil op de Vecht te regelen. Een eerste houten verkeersbrug werd waarschijnlijk in het midden van de vorige eeuw gebouwd en in de jaren tachtig werd deze vervangen door een stalen brug. Tevens werd de stuw in die tijd voorzien van stalen kleppen om het peil te regelen.

De stalen brug bood de mogelijkheid voor meer en zwaarder verkeer. De maximale toegestane asbelasting van de brug bedroeg 3 ton, wat met bebording werd aangegeven. Een uitzondering werd gemaakt voor lokale agrariƫrs die een ontheffing kregen tot 18 ton. Echter bleek uit verkeerstellingen dat de brug door veel meer zware voertuigen werd belast, waarvan meerdere met een totaalgewicht van 50 ton. Handhaving was zeer lastig, en de effecten op de constructieve toestand waren niet bekend. De verkeersintensiteit en de verkeersbelasting namen toe, wat leidde tot forse trillingen in de stuw tijdens het passeren van zware voertuigen, en uiteindelijk tot scheurvorming in het metselwerk.

Afsluiting

Maar de exacte effecten van deze zware verkeersbelasting en trillingen, en de omvang van de schade zijn niet bekend. Om deze redenen is de brug door de gemeente Ommen in 2017 volledig afgesloten voor zwaar verkeer. Alle bestaande ontheffingen werden ingetrokken, en sindsdien moeten de boeren omrijden om de Vecht over te steken. De brug is nu alleen nog te passeren door personenautoā€™s en fietsers.

Niet tot ontevredenheid van omwonenden van de stuw, die nu de gemeente van plan is om een nieuwe brug te bouwen protest aantekenen. Hoewel de brug en stuw wel raakvlakken hebben, en de gemeente en het waterschap daarin samenwerken, gaat dit project van het Waterschap Vechtstromen enkel om de stuw. Wel wordt er samengewerkt met de omgevingsmanager die is aangesteld, om de contacten met de belanghebbenden te onderhouden. Ook zou de droogzetvoorziening bij eventuele nieuwbouw van een brug ook gebruikt kunnen worden.

De Haandrik

Het waterschap kwam er recent bij een soortgelijk geval bij stuw De Haandrik bij Gramsbergen na onderzoek achter dat de daadwerkelijke bouwconstructie in relatief goede staat verkeerde. Een nieuwe stuw hoefde hier niet te worden gebouwd, en het waterschap kon het met een veel goedkopere renovatie af. Daarom wil het waterschap graag weten wat de staat van de stuw in Junne is. Om zo te weten of dit hier ook een optie is.

Onderzoek

Om een goed beeld te krijgen van de constructieve toestand van het metselwerk en de houten fundering is een uitgebreid onderzoek nodig. Op basis van de resultaten van dat onderzoek kan het waterschap dan bepalen of de stuw nog te renoveren is, of wellicht toch vervangen moet worden. Om dit onderzoek goed uit te kunnen voeren is het noodzakelijk de stuw droog te zetten. Om dit te kunnen doen is een droogzetvoorziening nodig. Het plan van het waterschap voorziet in een permanente constructie in de bodem van de Vecht, zoā€™n 50 meter bovenstrooms van de bestaande stuw, waarin schotten kunnen worden geplaatst om de Vecht tijdelijk droog te kunnen zetten.

De rivier wordt dan via de nevengeul aan de noord kant van de stuw geleid, waar door het gedeelte bij de stuw droog kan komen te staan. Daarnaast kan er beperkt water worden afgevoerd via de vistrap en de sluis. Mocht het water onverhoopt toch te hoog worden, dan zullen de onderzoek werkzaamheden moeten worden gestaakt, het drooggezette deel worden ontruimd en de schotten worden verwijderd; zodat de hoofdafvoer weer via de Vecht kan plaatsvinden. Het waterschap heeft met zoā€™n constructie de mogelijkheid om grondig onderzoek te doen naar de exacte staat van de stuw.

Onderhoudsconstructie

De voorziening dient overigens niet alleen om het onderzoek van nu mogelijk te maken. De droogzetvoorziening kan volgens het waterschap in de toekomst ook worden ingezet voor onderhoud, bij calamiteiten en eventueel als noodstuw. Zo hoeven er in de toekomst niet telkens weer forse ingrepen te worden gedaan om de Vecht droog te zetten. De basisconstructie van de droogzetvoorziening bevindt zich volledig in de hoofdgeul van de Vecht onder het huidige maaiveld en de waterbodem, en is in het ontwerp zodanig vormgegeven dat deze volledig opgaat in het landschap.

Depot

Om de droogzetconstructie te realiseren bestaan de werkzaamheden voornamelijk uit heiwerk en het ontgraven van de geul voor het onderwaterbeton. Volgens het waterschap zal het heiwerk plaats vinden met een hoogfrequent trilblok, zodat trillingen zoveel mogelijk worden beperkt. De ontgraven grond wordt tijdelijk in depot geplaatst op het naastgelegen werkterrein, en afhankelijk van de kwaliteit afgevoerd of in de Vechtoever verwerkt.

Na het plaatsen van de damwanden wordt de slib en zandlaag in de Vecht tussen de twee damwanden verwijderd. Tevens wordt de grond in de oevers van de Vecht tussen de twee damwanden ontgraven. Zowel slib als grond worden tijdelijk in het depot gezet. Er moet nader bekeken worden of slib en grond worden verwerkt in het werk of nabijgelegen werkterrein. Indien de slib of grond afgevoerd moet worden, zal eerst de kwaliteitsklasse worden bepaald.

Augustus

Voorwaarde voor het werken in de Vecht is dat dit buiten het hoogwaterseizoen moeten plaatsvinden. Dat betekent dat de werkzaamheden tussen 1 april en 15 oktober moeten gebeuren. De planning van het waterschap is er daarom op gericht om in augustus dit jaar te starten met de bouw van de droogzetvoorziening. Iets wat in de zomermaanden ongetwijfeld een bijzonder gezicht zal zijn voor de vele toeristen. De constructie moet in oktober -voor het hoogwaterseizoen is begonnen- gereed zijn. Op een later tijdstip kan de Vecht dan daadwerkelijk drooggezet worden. Deze peilverlaging zal maximaal ongeveer een maand duren, wanneer dit daadwerkelijk zal gebeuren is nog niet bekend.

Grote gele kwikstaart

Op een pijler van de stuw is een nest van een grote gele kwikstaart aangetroffen, ook zijn in het metselwerk van de stuw potentiƫle verblijfplaatsen van vleermuizen aangetroffen. Daarnaast zullen er mogelijk incidenteel beschermde vissoorten aanwezig zijn. Om hiermee om te gaan worden mitigerende maatregelen genomen, en wordt er een ecologisch werkprotocol opgesteld; waarin aanbevelingen en randvoorwaarden opgenomen zijn om negatieve effecten te voorkomen. De werkzaamheden zullen worden begeleid door een ecologisch toezichthouder.