Ommen – Het havengebied van Ommen is historisch gezien het oudste industriegebied van Ommen. Rondom de haven was in het verleden altijd al veel te doen, maar de haven heeft zelf door de slechte bevaarbaarheid eigenlijk nooit een rol van belang gespeeld in de Ommer economie. Het ongeveer 10 kilometer lange Ommerkanaal lag toen vanaf de Dedemsvaart tot aan de Hardenbergerweg. Behalve een stroomduiker die zorgde dat het kanaal op peil bleef had het geen verbinding met de Vecht. Na de demping in 1965 ontstond er veel ruimte voor bedrijvigheid in het gebied.

Transformatie

De transformatie van het voormalige Ommer havengebied is al een flink wat jaren aan de gang. De realisatie van een nieuw woongebied in de Haven West is vrijwel afgerond, en de gemeente wil nu eenzelfde plan uitvoeren bij de Haven Oost. Het gaat daarbij om het deels braakliggend gebied tussen de straat Haven West en de Ommeresstraat, ten zuiden van Toscon, waar eerder diverse bedrijven gevestigd waren. “Het terrein is sinds de demping gebruikt als gemixt bedrijventerrein met bedrijfswoningen. Het gaf altijd een beetje een rommelige aanblik. Tijd dus voor actie, tijd voor mooie, duurzame en toekomstbestendige woningen”, aldus wethouder Scheele.

Industriegebied

De meeste bedrijven die het voormalig industriegebied in de loop der jaren gebruikten zijn inmiddels gesloopt, gestopt of verplaatst naar de Strangen en de Rotbrink. Het gebied Haven West is de afgelopen jaren getransformeerd met de ontwikkeling van zo’n 100 nieuwbouwwoningen door Ter Steege. In de huidige situatie zijn de contouren van de gedempte haven nog zichtbaar tussen de straten Haven Oost en Haven West. Deze groenstrook is deels ingericht als een speelterrein, en heeft de toegangswegen voor de woningen in Haven West. Het ontwikkelgebied aan de Haven Oost is voor het grootste deel reeds eigendom van de gemeente, of er zijn afspraken over het verwerven.

Haven Oost

Het college liet recent in opdracht van de raad verkennend onderzoek doen naar de haalbaarheid van herontwikkeling van het verpauperde gebied. Vooraf werden er bij een raadscommissievergadering al tal van ideeën voorgedragen. Op basis van het onderzoek en de ideeën werd de ‘Ontwikkelvisie Haven Oost’ opgesteld, waarin richting wordt gegeven aan de mogelijke inhoudelijke keuzes. Deze visie werd gisteravond als hamerstuk door de gemeenteraad aangenomen. De gemeente wil volgens deze visie met de thema’s ‘werken’, ‘fabrieksstraat’ en ‘stadshof’ een nieuwe woonwijk gaan realiseren in het voormalige oostelijk havengebied, in de volksmond ook wel bekend als gewoon Haven Oost.

Starters

Afhankelijk van de indeling en ontwerpen verwacht de gemeente dat er ruimte is voor circa 55 tot 75 woningen. De gemeente wil dat er daarvan minimaal 15 sociale huurwoningen zijn, en dat er daarnaast ruimte wordt geboden aan betaalbare starterswoningen. Met woningcorporatie Vechtdal Wonen is afgesproken dat zij in het ontwikkelgebied 12 tot 25 huurwoningen zullen realiseren. Simone Pol (PvdA) en Gerrit de Jonge (VOV) noemden de minimale 12 sociale huurwoningen inderdaad wel erg minimaal. De Jonge ziet liever dat er meer sociale huurwoningen komen. Ook van de raad kregen de starterswoningen aandacht. “Wij zien graag extra aandacht voor starters in dit gebied, en vinden dat er bij de prijsstelling rekening moet worden gehouden met deze doelgroep”, gaf Dick Remmers (LPO) gisteravond aan in de enigste stemverklaring.

Drie stroken

Het te herontwikkeling gebied is ingedeeld in drie stroken over de verticale as van de windroos. Het noordelijke deel heeft in de visie het thema ‘werken’. En wordt beschreven als een dynamisch gebied waarin gewerkt, gebouwd, geshowd, gegeten en gekocht kan worden. De verschillende functies kunnen elkaar hier dan ondersteunen en versterken. Zo moet er reuring ontstaan, en een plek waar Ommenaren elkaar tegen komen.

Het is daarom volgens de visie belangrijk dat de nieuwe en bestaande bebouwing uitnodigend wordt met bijvoorbeeld grote gevelopeningen of veel glas, en aan de voorzijde ruimte voor een uitstalling of terras. In de architectuur wordt gezocht naar panden die eruit springen en opvallen, maar tegelijkertijd ook enigszins passen bij het industriële karakter dat het voormalig havengebied toch kenmerkt.

Loods

Er wordt gekeken naar een andere invulling voor de 140 meter lange oude Pacton loods. Deze wordt voor nu gebruikt door Straal- en spuitbedrijf Buitenhuis. Er is een gebruikersovereenkomst met huidige eigenaar OCB tot het einde van dit jaar, waarna de gemeente het gebouw zal overnemen. De gemeente is met Buitenhuis in gesprek; onderzocht wordt of voortzetting op de Rotbrink tot de mogelijkheden behoort. Er wordt in ieder geval voorgesteld om de loods op te knappen en te verduurzamen.

Onder andere aan werklocaties voor starters met gedeelde voorzieningen wordt gedacht. “Er wordt gezocht naar gebruikers, creatievelingen en investeerders om hier gezamenlijk een mooie bruisende werklocatie van te maken. Met name in de creatieve sector op het gebied van maakindustrie en dienstverlening is een dergelijke plek erg geschikt. Denk daarbij aan een reclamebureau, architectenkantoor, communicatiebureau of juist meer de creatieve maakindustrie gericht op kunst en design.” De gemeente houdt vooralsnog alle opties open. “Hier wordt voorlopig niet beperkend in gedacht, waardoor ook ruimte kan worden geboden aan kleinschalige horeca, dagvoorziening of juist plekken met meer maatschappelijke betekenis.”

Volgens wethouder Scheele hebben diverse ondernemers al laten horen dat zij het een mogelijk interessante ontwikkel locatie vinden. “Er zijn heel veel leuke alternatieven voorbijgekomen. Zoals een foodmarket of deels een nieuwe plek voor het inloophuis. Uiteraard nemen we dit allemaal mee”, aldus de wethouder.

Fabrieksstraat

“De Fabrieksstraat moet één van de nieuwe iconen van Ommen worden”, wordt er geschreven in de visie. Dit moet een groot openbaar gebied worden waar wonen, werken en andere functies samen komen. Voorgesteld wordt om deze straat autovrij te maken. Dit ‘middelste’ gebied moet de verbinding vormen tussen de oostelijke wijken en het centrum. De woningen langs deze Fabrieksstraat moeten een bouwkundig stevige tegenhanger vormen voor de bebouwing aan de noordzijde van het gebied. Dit vraagt volgens de visie om relatief grote panden van 2 of misschien 3 lagen hoog met een plat dak. Al deze woningen moeten dan een individuele uitstraling hebben, bijvoorbeeld met een dakterras, maar wel een aaneengesloten gevelrij vromen. Ter hoogte van de begraafplaats wordt een onderbreking voor een verbinding ‘naar achteren’ voorgesteld.

Stadshof

Het meest zuidelijke gebied moet plaats gaan geven aan het ‘Stadshof’. Daarin moet ruimte zijn voor ouderen en jongeren samen. Deels net zoals Henk Meijerink eerder deze zomer voorstelde. Hij zag een woonvorm voor senioren -waar de zestigplusser zelf ook toe behoort- voor zich die er volgens hem nu nog niet is in Ommen. “Niet voor mensen die hulpbehoevend zijn, maar die kleiner willen wonen en toch die gemeenschappelijkheid van het Ommen willen voelen.”

Simone Pol (PvdA) vertelde tijdens de behandeling door de raadscommissie eerder deze maand dat er steeds meer mantelzorg komt, en vroeg zich af wat de mogelijkheden voor kangoeroe woningen zijn in het plan. “Dat geld niet alleen voor ouderen, maar ook voor gezinnen met een kind dat zorg nodig heeft.” Dergelijke woningen zijn volgens wethouder Scheele in beginsel zeker mogelijk, maar hij wil hiervoor wel goed kijken naar de marktvraag. “Er is inderdaad heel veel wens, en daar past het hele hofjes idee ook goed bij.”

Molenbiotoop

Een belangrijke uitdaging bij het Stadshof is de beperkt beschikbaar bouwhoogte. De molenbiotoop van molen De Lelie maakt namelijk dat de bouwhoogte is beperkt tot een enkele bouwlaag met kap, of twee lagen met een plat dak. Het Stadshof moet zich concentreren rondom een gemeenschappelijk en groen tuingebied. De parkeergelegenheid ligt daarbij dan buiten het hof, aan de oostzijde of zuidzijde. Gerard Marsman vroeg zich af of dit dan niet te ver lopen wordt voor de oudere bewoners. “We hebben er bewust voor gekozen om het parkeren uit het zicht te doen. We denken dat het daarbij heel erg meevalt met de afstanden die moeten worden gelopen. Maar dit is nog een uitwerkingsvraagstuk”, reageerde de wethouder. Het Stadshof moet volgens de visie zo zijn opgezet dat het vanzelfsprekend is dat de bewoners elkaar ontmoeten.

Huisvesting

Voor de huisvesting van een aantal partijen in de te slopen panden wordt naar een oplossing gezocht. “Het vliegermuseum heeft bijvoorbeeld heel veel ruimte nodig, dus daar zullen we waarschijnlijk een plek voor buiten de kern moeten zoeken, zoals een leegstaande boerenschuur”, vertelde Scheele. Eveneens voor de crisiswoning boven het museum moet nog een andere plek worden gezocht. Deze woning wordt door de gemeente ingezet als crisisopvang voor mensen die op korte termijn een tijdelijke woning nodig hebben. Volgens wethouder Scheele zijn er met het Inloophuis goede gesprekken of een nieuw onderbrengen. “We zullen er zorg voor dragen dat het inloophuis continuïteit heeft, en dat er dus een andere plek is voordat we daar gaan slopen”, verteld de wethouder.

Geschiedenis

Er wordt ook nog nagedacht over een manier waarmee straks bij de afronding van de herontwikkeling van het hele havengebied een link naar vroeger kan worden gemaakt. “We doen ons best om iets van de historie terug te halen”, gaf Scheele aan. Gerrit de Jonge (VOV) stelde voor om nabij de Hardenbergerweg bijvoorbeeld iets te maken wat doet denken aan het oude sluisje. “Laten we eens kijken of er bijvoorbeeld samen met het Vechtdal College of sponsoren op een aantrekkelijke en goedkope manier daar iets kan worden gebouwd.” Scheele gaf aan dit voorstel graag mee te nemen.

Milieu

Volgens de wethouder zijn er tal van onderzoeken geweest naar het milieu in voormalig industriegebied. “Milieurisico’s hebben we goed in kaart, dat geld ook voor de milieucirkel. Het geluid is daar in het verleden met name het grootste probleem geweest”, meldt Scheele. De over te nemen loods zal deels kunnen dienen als geluidsbuffer. Alleen bij een mogelijke derde bouwlaag in de ‘Fabrieksstraat’ zullen er naar mogelijk extra maatregelen moeten worden genomen. “Deze derde bouwlaag is in het noordelijke gebied mogelijk in verband met de molenbiotoop, maar dat betekend natuurlijk niet deze er moet komen”, aldus de wethouder. De gemeente houdt ook een oogje op de stikstof kwestie. “We maken ons daar nu nog niet superdruk over, maar we nemen het natuurlijk wel serieus. Er is op het moment gewoon heel veel onduidelijkheid. We kijken rustig naar de ontwikkelingen, en gaan bij het bestemmingsplan verdere berekeningen toe passen, en dan kijken of er compenserende maatregelen nodig zijn.” Vanwege de jarenlange aanwezigheid van de bedrijven zal de bodem op bepaalde locaties moeten worden verbeterd of worden gesaneerd.

Omwonenden

Nu de ontwikkelvisie door de raad is vastgesteld gaat de gemeente in gesprek met direct omwonenden over hoe zij betrokken willen worden bij de invulling van het gebied, en welk beeld zij daarbij hebben. “Wij willen persé niet voorschrijven wat er moet komen, en geven hier invulling aan middels participatie met de omgeving”, aldus Scheele. Onderscheid wordt daarbij gemaakt in: zittende gebruikers van gemeentelijke panden die momenteel huren in het gebied; de Stichting Ommer Molens en de molenaar van molen de Lelie; ondernemers aan de Strangeweg; bewoners van het nieuwe Haven West; bewoners aan en achter de Ommeresstraat in de Strangen, en bewoners en ondernemers in de Zeeheldenbuurt, inclusief Welkoop. Op basis van deze inventarisatie wordt door de gemeente een participatiestrategie opgesteld voor op welke wijze en wanneer de belanghebbenden worden betrokken.

Ontwikkelaar

De woningen zullen uiteindelijk worden gebouwd door een ontwikkelaar, en aangemelde geïnteresseerden worden hieraan dan ook overgedragen. De gemeente gaat graag in gesprek met ondernemers die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling of huur van de loods om daar zo gezamenlijk tot een uitgewerkt plan te komen. Het nieuwe woongebied is circa 3,5 hectare groot, en zal gesaneerd worden opgeleverd zodat het tot ontwikkeling kan worden gebracht. Nu de ontwikkelvisie is vastgesteld kan van start worden gegaan met de verdere ontwikkeling. “In 2020 willen starten met de aanbestedingsprocedure, en dan in 2021 de gronden bouwrijp op leveren. Uiteraard gaan we vooraf een goed participatieproces organiseren”, deelt Scheele.