Ommen – Het aanpakken van de verkeersstructuur in en rondom het centrum van Ommen is een onderwerp dat bij veel mensen leeft. De gemeenteraad nam eind januari een principebesluit over die omstreden aanpak. Het bevat tal van maatregelen die de verkeersstromen rondom het centrum moeten verbeteren. De meest ingrijpende en omstreden daarvan is het afsluiten van de Vechtkade voor doorgaand verkeer. Maatregelen in de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat, het opwaarderen van de wegen die het doorgaande verkeer moeten gaan verwerken, en maatregelen om sluipverkeer te voorkomen maken ook deel uit van de aanpak.

Met een amendement dat bij het nemen van het principebesluit ook werd aangenomen wordt een extra mogelijke variant opengehouden voor de Vechtkade. Dat is een zogeheten ‘knip’ in de Vechtkade, waardoor de parkeerplaats op de Markt vanaf beide zijden wel bereikbaar blijft, maar doorgaand verkeer nog steeds onmogelijk is. Daarnaast wordt het college er mee opgedragen om de kruispunten aan de noord- en zuidzijde van de Hessel Mulertbrug mee te nemen in de uitwerking van een voorkeursvariant.

Consultatie

Om te horen hoe de inwoners van Ommen en gebruikers van de wegen over de plannen denken zijn deze aan hen voorgelegd in een consultatiefase. In maart en april werden via verschillende manieren reacties en meningen verzameld van belanghebbenden en belangstellenden. Met tientallen personen werd direct gesproken, en er zijn meer dan honderd reactie per e-mail en post ontvangen. Bijna tweeduizend mensen maakten hun mening kenbaar via een online peiling. “Er is heel veel belangstelling geweest, en we merken echt dat het leeft. We hebben heel veel gesprekken gevoerd. Ik durf wel te stellen dat het hele vruchtbare gesprekken zijn geweest”, deelt verkeerswethouder Leo Bongers.

Alles is samengevat in een zogeheten consultatienota. Daarin wordt gesteld dat er sprake is van uitgesproken standpunten van zowel voor als tegen, en verschillende visies over wat men denkt dat het beste is voor Ommen. Alles is samengevat in de zogeheten consultatienota. Daarin wordt gesteld dat er sprake is van uitgesproken standpunten van zowel voor en tegen, en verschillende visies over wat men denkt dat het beste is voor Ommen. “Er zijn ook heel veel suggesties gedaan voor verdere optimalisatie”, zegt Bongers. Dat er iets moet veranderen aan de verkeersstructuur, daar zijn de meesten het volgens de wethouder wel over eens. Maar op welke manier de maatregelen moeten worden genomen, en welke effecten dat heeft. Daarover verschillen de meningen enorm, en is sterk afhankelijk van de doelgroep.

Hoorzittingen

De consultatiefase begon met gesprekken met de meest nauw betrokken en belanghebbende bewoners en ondernemers aan de Vechtkade en Prinses Julianastraat/Schurinkstraat. Ongeacht hoe de maatregelen vorm krijgen zullen zij direct geraakt worden door de maatregelen. Daarom kregen zij uitgebreid de gelegenheid om hun visie naar voren te brengen. Er is afzonderlijk overleg gepleegd met de bewoners van de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat, vertegenwoordigers van de belangenverenigingen van ondernemers in Ommen, een aantal centrumondernemers, bewonersverenigingen van de Vechtkade en belangenverenigingen van verkeersdeelnemers.

In 5 overlegrondes hebben in totaal 20 belanghebbenden vanuit de verschillende groepen van zich laten horen. Andere belanghebbenden kregen de gelegenheid om hun visie in hoorzittingen toe te lichten. In 22 hoorzittingen hebben 30 belanghebbenden hun mening kunnen geven over het principebesluit. In verband met de corona maatregelen werden deze overleggen en hoorzittingen digitaal gehouden.

Online peiling

Om ook een groter publiek te bereiken werd van 18 maart tot 6 april een online peiling opgetuigd. Dit als aanvullend middel op de andere consulatie methoden. Er werd hierbij gekozen voor de online tool ‘Swipocratie’. Het college benadrukt dat de peiling niet dient als referendum of als een representatieve enquête. “Daarvoor kan de representativiteit en de betrouwbaarheid onvoldoende worden gegarandeerd. De resultaten geven een impressie van de meningen van de deelnemers en moeten in dit licht worden beschouwd”, aldus het college. In de laagdrempelig toegankelijke peiling werden deelnemers door middel van stellingen en dilemma’s gevraagd naar hun voorkeuren: wat vinden zij belangrijk als het gaat om het maken van keuzes voor het centrum en de verkeersstructuur.

Kritiek

Verschillende ondernemersverenigingen hebben kritiek op deze peiling. De vraagstelling werd als suggestief en sturend ervaren, en daardoor zouden de resultaten geen goed beeld geven. “Het principebesluit om tot een afsluiting van wegen te komen voor doorgaand verkeer is als uitgangspunt genomen voor de peiling. Voor een aantal deelnemers is dit niet duidelijk geweest en mede daardoor is er veel kritiek geuit op de online peiling”, wordt daarop gereageerd in de nota. “Er is geprobeerd, door een aantal stellingen en dilemma’s stevig neer te zetten, de deelnemer het spanningsveld te laten ervaren in de balans tussen bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid in het centrum van Ommen. Zo ontstaat meer inzicht in de voorkeuren en prioriteiten van de deelnemers.”

Ook bij de betrouwbaarheid hadden de ondernemers hun vraagtekens. De online peiling zou zo vaak als gewenst ingevuld kunnen worden, waarmee de uitkomst gemakkelijk te beïnvloeden zou zijn. Het college verklaard dat er om zoveel mogelijk mensen op een makkelijke manier deel te laten nemen werd gekozen om zonder inlogcode te werken. Het was dan ook inderdaad mogelijk om de peiling vaker in te vullen. Maar volgens het college werd er op de achtergrond wel een zogeheten ‘respondent-identiteit’ aangemaakt, waardoor alleen de eerste keer dat de vragenlijst werd ingevuld als resultaat is opgeslagen.

Patronen

Om wel te monitoren of de peiling wellicht werd beïnvloed is op drie verschillende moment de deelname gemeten, en gekeken naar afwijkende patronen in de beantwoording. Bij sommige items werd wel een duidelijke verandering waargenomen, maar nauwelijks meer dan 10 tot 12 procent. “Dit kan worden veroorzaakt door toeval of doordat er op dat moment een bepaalde groep meer is gaan swipen omdat ze via de campagne of media-aandacht daartoe zijn aangezet”, schrijft het college.

Als de totalen van de eerste periode worden beschouwd ten opzichte van de einduitslag, is het verschil 5 tot 6 procent per item tussen de meetmomenten. Volgens de nota vallen de verschillen bij de items op de verschillende meetmomenten binnen de normaliteit van een Swipocratie campagne, en lijkt het er niet op dat er sprake is geweest van beïnvloeding.

2075

In totaal is de online peiling door 2075 deelnemers gestart. 1835 deelnemers hebben ook alle items doorlopen, de rest is tussentijds gestopt. 1716 deelnemers gaven aan inwoner van de gemeente Ommen te zijn. 18% daarvan respectievelijk uit het zuiden en centrum, 24% van buiten Ommen, en 40% uit het noorden van Ommen. 433 van de invullers hebben aangegeven ondernemer te zijn.

‘Iets’

Onder de deelnemers is door 79% aangegeven dat er iets gedaan moet worden aan de verkeersstructuur in Ommen. Iets meer dan de helft (55%) van de deelnemers vindt het afsluiten van de Vechtkade voor doorgaand verkeer een veel te drastische maatregel voor het huidige probleem. Het restant vindt dat niet. Er wordt door de deelnemers dus verdeeld aan gekeken tegen de manier waarop de verkeersstructuur zou moeten worden veranderd. Driekwart van de deelnemers vindt wel dat doorgaand verkeer en landbouwverkeer om het centrum heen moet rijden.

Ongeveer de helft van de deelnemers vindt dat de bereikbaarheid van het centrum met de auto op de eerste plek moet komen. Maar als wordt gevraagd naar de bereikbaarheid van het centrum met de auto in relatie tot het woon- en leefgenot, lijken iets meer deelnemers dat laatste toch wat belangrijker te vinden. Een kleine meerderheid (61%) van de deelnemers is van mening dat het centrum met minder auto’s aantrekkelijker wordt voor bezoekers en toeristen. Ook lijkt er vanuit de deelnemers de wens te zijn, het centrum op de fiets te willen bezoeken en de veiligheid van fietsers en voetgangers de voorkeur te geven boven bereikbaarheid van het centrum met de auto.

37% van de deelnemers vindt dat de verkeersveiligheid in de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat alleen verbeterd kan worden door deze af te sluiten voor doorgaand verkeer. De rest vindt dat er wellicht ook andere maatregelen kunnen bijdragen aan een verbeterde verkeersveiligheid op die straten.

Vechtkade

Bewoners van de Vechtkade hebben tijdens de consulatie een voorkeur voor volledig autovrij maken van de Vechtkade uitgesproken, maar lijken een knip ter hoogte van de Markt als alternatief aanvaardbaar te vinden. Mits er aanvullende beschermende maatregelen worden genomen voor kwetsbare verkeersdeelnemers. De nauwe doorgang ter hoogte van Action in combinatie met autoverkeer leidt volgens hen regelmatig tot verkeersonveilige situaties wat door (scheidings)maatregelen kan worden verbeterd. Als een knip wordt toegepast, verminderen volgens de bewoners de kansen voor een multifunctioneel marktplein net als kansen voor horeca vanwege het bestemmingsverkeer. De verbinding tussen centrum en de Vecht wordt in dit geval volgens hen eveneens belemmerd door het autoverkeer van en naar de parkeerplaats.

Een aantal centrumondernemers en vertegenwoordigers van belangenverenigingen van ondernemers die hebben deelgenomen aan de consultatieronde zijn tegen een afsluiting van de Vechtkade voor doorgaand verkeer in welke vorm dan ook. De bereikbaarheid van het centrum per auto is volgens hen essentieel voor een bruisend en levendig centrum, en is noodzakelijk voor de levensvatbaarheid van winkels en supermarkten in het centrum. Een afsluiting is in hun ogen disproportioneel, ongefundeerd en op een onzorgvuldige wijze tot stand gekomen. Ingezet zou moeten worden op het autoluw maken zoals in 2017 door de raad is besloten.

Er zijn ook signalen van ondernemers in het centrum die een afsluiting voor doorgaand verkeer als kans zien voor nieuwe ontwikkelingen en een aangenamer verblijf. De bereikbaarheid van de parkeerplaats op de Markt vanaf de brug is door een aantal ondernemers wel als belangrijk bestempeld voor een goede bereikbaarheid voor de klanten vanuit Ommen-Zuid, de recreatiebedrijven en bewoners van de kernen in het zuidelijk deel van de gemeente Ommen.

Door een aantal deelnemers aan de consultatiefase worden vraagtekens gezet bij de invulling van de ruimte op de Markt, als de Vechtkade autovrij wordt gemaakt. Aan de ene kant vraagt men zich af of die ruimte überhaupt wel nodig is en kan worden ingevuld door de ondernemers. Zij wijzen op het risico van een ‘leeg Marktplein’ bij een autovrije Vechtkade met als gevolg een verminderde aantrekkelijkheid van het gebied. Een aantal reacties vraagt eerst een goede visie hierop te ontwikkelen en vervolgens maatregelen te bepalen die bijdragen aan de realisatie van die visie.

Het afsluiten van de Vechtkade voor doorgaand verkeer wordt door een aantal bewoners buiten het centrum als nadelig ervaren. Ze vrezen dat de bereikbaarheid van het centrum afneemt voor hen omdat men om te reizen tussen de westzijde van het centrum naar de zuidzijde kilometers om moet rijden via de rondweg. Daarnaast waarschuwen een aantal bewoners van de Zwolseweg en de buurtschappen tussen Ommen en Zwolle (zoals Vilsteren en Giethmen) voor toename in het sluipverkeer, en willen weten hoe de gemeente Ommen hiermee om gaat. Dit wordt ondersteund door de petitie van de projectgroep Vechtkade Gedeelde Smart is Halve Smart met 235 steunbetuigingen. Bij veranderingen aan het kruispunt aan de zuidzijde van de brug vrezen bewoners van de onder andere de Schammelte toename van verkeer door de straat. De hulpdiensten hebben geen bezwaren tegen een knip of het volledig afsluiten van de Vechtkade.

Noord-zuid

De verkeersmaatregelen in en rondom het centrum hangen nauw met elkaar samen. In de verkeersanalyse is hiermee rekening gehouden, en maatregelen in de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat zijn daarom onlosmakelijk verbonden met andere verkeersmaatregelen in het centrum. De bewoners van de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat pleiten al langer voor maatregelen die de intensiteit van het verkeer, maar vooral de snelheid van het verkeer naar beneden moeten brengen. Door de beschikbare ruimte en de functie die de weg nu heeft, zijn de mogelijkheden beperkt.

Het instellen van eenrichtingsverkeer in de straten leidt volgens de bewoners tot ongewenste effecten. Ten eerste zal nog steeds doorgaand verkeer gebruik blijven maken van de wegen waardoor de intensiteit hoog blijft. Ten tweede is er een aanzienlijke kans dat de snelheid eerder toeneemt dan afneemt als geen aanvullende snelheidsbeperkende maatregelen worden genomen.  Omwille van het woongenot en de verkeersveiligheid lijkt een optie om de wegen af te sluiten voor doorgaand verkeer door middel van een knip onder de bewoners de voorkeur te hebben. Waar die dan precies moet worden aangebracht is onderwerp van nadere uitwerking in de ontwerpfase. De woningen en winkels worden door deze maatregelen minder goed bereikbaar, wat voor de bewoners tot op zekere hoogte aanvaardbaar lijkt.

Een aantal ondernemers zien een afsluiting of eenrichtingsverkeer in de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat als zeer nadelig. Een goede bereikbaarheid van hun ondernemingen is in hun ogen van essentieel belang. Ze verwachten dat met name de bewoners en recreanten uit zuidelijke richting zullen kiezen voor andere plaatsen om hun inkopen te doen. Dit heeft tot gevolg dat investeringen niet worden terugverdiend door vermindering van omzet. Door de ondernemers wordt daarnaast gewezen op de veranderde inzichten van de gemeente, zo kort na de herinrichting van deze wegen. Hierdoor zien ondernemers de lange termijn investeringen onrendabel worden.

Reacties van bewoners van buiten het centrum geven aan dat de maatregelen in de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat ook als nadelig voor de bereikbaarheid worden gezien. Vanuit zuidelijke richting wordt de route richting Ommen-West belemmerd, wat leidt tot een langere reisduur voor doen van inkopen of halen/brengen van kinderen naar school. De buurtbus wijst erop dat de wegen deel uitmaken van het openbaar vervoersnetwerk. In de verdere uitwerking van de plannen dient hier rekening mee te worden gehouden.

Vanuit hulpverleningsoogpunt zijn politie en brandweer het eens dat er op de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat zo min mogelijk maatregelen getroffen moeten worden. De route is voor de hulpdiensten een van de belangrijkste routes in Ommen. Zeker bij calamiteiten in Ommen-Zuid is dit de aanrijroute, waarbij iedere seconde telt. Eenrichtingsverkeer is vanuit de hulpdiensten bespreekbaar mits het van noord naar zuid is. Het afsluiten van de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat door een knip met poller die reageert op meldingen is voor de hulpdiensten op dit moment nog niet acceptabel. Het vertrouwen op dergelijke techniek is nog te broos, omdat andere systemen eerder niet betrouwbaar zijn gebleken. Een hoogte en breedte beperking zoals door sommige mensen is voorgesteld zou wel op de Vechtkade kunnen, maar absoluut niet op de Prinses Julianastraat/Schurinkstraat.

Rondweg

Volgens de consulatie nota wordt door vrijwel alle belanghebbenden het aantrekkelijker maken van de rondweg ondersteund. Het verleiden van doorgaand autoverkeer om deze route te nemen is in hun ogen een vereiste om de verkeersdruk op het centrum te verminderen. De inrichting van de wegen zou opgewaardeerd moeten worden zodat de doorstroming wordt verbeterd, wat een gunstig effect heeft op de reistijd. Verkeer wat vanuit tussen west en zuid rijdt, zou op de provinciale wegen moeten worden opgevangen om deze route te nemen.

Het plaatsen van interactieve bebording met de aangegeven reisduur voor de verschillende routes, kan volgens de reacties daarnaast ondersteunend werken om het verkeer via de gewenste route te geleiden. Het actief informeren van de navigatiebedrijven over de gewenste doorgaande routes vermindert de kans op ongewenst doorgaand verkeer in het centrum.

Door een aantal bewoners langs deze wegen is gewezen op de negatieve gevolgen op gebied van milieu, fijnstof en geluidhinder bij de toename van de intensiteit en verhoging van de snelheid op deze gewenste routes. Dit moet volgens hen in de vervolgfase serieuze aandacht krijgen. Verder wordt hier vanuit verschillende kanten gewezen op de verkeersveiligheid voor kwetsbare verkeersdeelnemers, in relatie tot de toename in verkeersbewegingen en het op delen verhogen van de snelheid.

Brug

In de consultatieronde is door velen aangegeven dat de situatie rondom de Hessel Mulertbrug een van de belangrijkste oorzaken is voor het gebrek aan doorstroming van verkeer door het centrum. Niet alleen de inrichting aan de noordzijde van de brug is daar debet aan, ook de inrichting op de brug zelf en de inrichting aan de zuidzijde leiden gezamenlijk tot een kettingreactie op het noordelijke kruispunt, met opstoppingen tot gevolg. Eventuele maatregelen of herinrichting van de noordzijde, de brug zelf en de zuidzijde moet dan ook in samenhang worden beschouwd en de effecten daarvan bezien in de ontwerpfase.

Een genoemde optie is om aan de noordzijde een rotonde te realiseren voor een vlotte dorstroming van het verkeer. Als tegelijkertijd de Vechtkade en de Prinses Julianastraat worden afgesloten voor doorgaand verkeer, vermindert dat het verkeersaanbod op dit punt en is een rotonde minder logisch.

Volgens de reacties zou het fietscomfort meer moeten worden bediend door het aanbrengen van eenduidige fietsroutes en waar mogelijk oversteken te verwijderen. Een idee wat is aangedragen gaat uit van een nieuw fietspad aan de oostzijde van de brug in combinatie met een rotonde aan de noordzijde van de brug. Hierdoor zou een overzichtelijker route voor de fiets kunnen worden gecreëerd en de doorstroming kunnen worden bevorderd. Als dit niet kan worden gerealiseerd dan is de optie voor een in twee richtingen bereden fietspad langs de totale stationsweg wellicht een goed alternatief.

Door een aantal belanghebbenden is aangegeven dat de afslag van (vakantie)verkeer vanaf de brug richting de Zeesserweg, op piekmomenten terugslaat op het noordelijke kruispunt. Verkeer vanaf het station belemmert af en toe de afslag manoeuvre richting Zeesserweg vanuit noordelijke richting waardoor de rijbaan volloopt met verkeer vanaf het noordelijke kruispunt. Een van de aangedragen suggesties is het onmogelijk maken van afslaand verkeer vanaf de brug richting de Zeesserweg.

Voorproefje

In een zekere mate was er de afgelopen drie weken al een voorproefje van hoe de afsluiting voor doorgaand verkeer op de Vechtkade er uit zou kunnen zien. De Varsenerdijk was sinds begin deze maand afgesloten voor verkeer, en de effecten daarvan waren duidelijk merkbaar op de Vechtkade. “We hebben het niet exact gemeten. Maar het is optisch gewoon waarneembaar dat het effect had”, meent Bongers. Dat gebeurde volgens de wethouder niet alleen op de Vechtkade, maar ook op de rondweg waar het doorgaande verkeer straks langs zou moeten gaan.

“Daar was het aanmerkelijk drukker, en zeker bij de rotondes en de oversteekplekken aldaar. We konden goed zien waar we in de toekomst aan moeten werken”, deelt de verkeerswethouder. “Dat versterkt ons in de visie die we al hadden. Als we die weg verder willen opwaarderen, dan moeten we bij die oversteken iets doen. Op welke manier dan ook, of het nou een tunnel of een ander type van rotonde is.” De drieweekse afsluiting gaf volgens Bongers een mooi beeld. “Het was eigenlijk even zoals we het voor een groot gedeelte straks voor ogen hebben.”

Wethouder Bongers hoopt dat nu de consulatie fase is afgerond de beslissende fase spoedig kan beginnen. “We hopen voor 1 juli tot een beslissende fase te komen in de gemeenteraad. Zodat we definitief de structuur kunnen gaan bepalen. En we daarna tot uitwerking kunnen over gaan”, besluit de verkeerswethouder.