Ommen – De Tuin van Hoop bij de Gereformeerde kerk aan de Bouwstraat is gisteren geopend. De basis daarvoor werd vorig voorjaar jaar al gelegd. De Protestantse Kerkgemeenschap wilde bij wat men toen dacht dat het hoogtepunt was, maar nu slechts het begin van de corona pandemie bleek, haar leden en andere inwoners houvast en hoop geven. Terwijl de eerste golf in alle hevigheid woedde, werden de voorbereidingen getroffen om de gezamenlijke Paasdienst van dat jaar op te gaan nemen; de kerken moesten hun deuren immers al gesloten houden.

De predikanten Kest Jelsma, Karel Hazeleger en Hans Baart kwamen met het eerste initiatief. “Als collega’s Hervormd en Gereformeerd deden we van alles samen, zo hebben we ook die paasdienst samen gevierd”, licht dominee Hans Baart toe. Tijdens die dienst werd stilgestaan bij de weggerolde steen van het graf van Jezus. “Ons trof het beeld van de steen. De steen die soms ook als een steen op je hart kan liggen als de tijden moeilijk zijn”, zegt Baart. “Maar hoe konden we daar nou iets mooiers van maken. Hoe konden we nou duiden dat het ook hoopvolle tijden zijn. Iets om in deze tijden toch voor verbinding te zorgen.”

“Met Pasen wordt de opstanding van Jezus gevierd. De steen is het teken van een open graf, en daarmee teken van hoop en leven.” Men kwam op de gedachte om stenen neer te gaan leggen voor de kerk. Na de paasdienst legden Jelsma, Hazeleger en Baart en burgemeester Hans Vroomen symbolisch de eerste stenen voor de deuren van de kerk. Daarna werden ook andere mensen uitgenodigd een steen neer te leggen bij de kerk; niet alleen leden van de kerkgemeente, maar alle inwoners. Iets wat massaal gebeurde.

Honderden mensen verwoordde of verbeelde iets passends op een steen, en lieten die voor de kerk achter. Allerlei verschillende soorten en maten vormden uiteindelijk de zee van een kleine 600 stenen. Al snel ontstond de overtuiging dat er een blijvende plaats van herinnering moest voortkomen uit de verzameling. Dat zou dan gaan gebeuren wanneer er fysieke kerkdiensten konden worden gehouden. Diverse suggesties passeerden de revue. Een groots monument had men eigenlijk geen ogen naar, en men kwam tot de Tuin van Hoop.

“Het is een dynamisch monument, de natuur zal zelf wel bepalen hoe het gaat”, motiveert Baart. Een werkgroep werd opgezet om de stenen te gaan vervatten in een tuin. Daarvoor werd een geschikte plek gevonden in het al bestaande groen voor de ingang van de Gereformeerde kerk aan de Bouwstraat. Hoewel de Tuin van Hoop weliswaar voor de Gereformeerde kerk ligt, benadrukken de voorgangers dat het van het begin af aan een gezamenlijk project binnen de Protestantse Kerk gemeente in Ommen is. “Dit is echt iets van de hervormde gemeente en de gereformeerde kerk samen”, aldus Baart.

Symboliek

Wim Menzo, hoofd hovenier en binnen de werkgroep sterk verantwoordelijk voor de vormgeving van de tuin, gaf bij de opening toelichting over de in de inrichting aanwezige symboliek. Het stuk tuin dat er voorheen al lag loopt rond, en die vorm van de regenboog moet doen denken aan het verhaal van Noach. Waarbij de langs de ronding geplante Thuja Smaragd haagplant -die altijd groen blijft- verwijst naar de boog van smaragd rondom de troon van God. Drie hoge cipressen staan symbool voor de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. En in deze tuin ook voor de drie-eenheid van geloof, hoop en liefde. Ook de stenen liggen verdeeld in drie vlakken.

Verder springt een simpel houten kruis in het oog, en een grote kei die moet doen denken aan de steen die op de Eerste Paasdag werd weggerold van het graf van Christus. Hoewel de tuin nu verder wellicht wat ‘kleurloos’ en ‘saai’ oogt, moeten de geplante bloembollen de tuin juist tegen Pasen rijk aan kleur maken. Een informatiebord dat door Menzo werd onthuld vertelt de achtergrond van de tuin, en een deel van de symboliek achter het ontwerp.

Op een ander bord, dat werd onthuld door burgemeester Hans Vroomen, is een foto te zien van de stenen zoals die eerder bij de ingang van de kerk lagen. Daarop valt ook een QR-code te scannen, die leidt naar een website met meer informatie over de tuin. De borden, die gemaakt zijn door enkele vrijwilligers, zijn gericht op de Bouwstraat. Aan een pad dat dwars door de tuin is geplaveid staan een tweetal bankjes, die natuurlijk niet per toeval een lengte van anderhalve meter hebben.

Deze bankjes moeten uitnodigen om even stil te staan, en terug te blikken als de pandemie is overgewaaid. Want waar er tijdens Pasen 2020 werd gedacht dat die nu al lang achter de rug zou zijn, is niets minder het geval. Zo bleek gister wel door de afwezigheid van dominee Karel Hazeleger. “Ik had hier helemaal niet horen te staan. Mijn collega Karel Hazeleger zou de opening begeleiden vanmorgen. Maar hoe actueel is het, zijn gezin moet in quarantaine want er is corona vastgesteld”, verklaarde Baart.

Dat de tuin nu, terwijl de pandemie nog bezig is, wordt geopend is dan wellicht wat merkwaardig. Maar volgens de dominee is het allemaal niet zo ingewikkeld. “Dit is geen corona monument, dit is een monument van hoop. Een tuin van hoop.” De stenen en wat daarop is geschreven zijn volgens Baart dan uiteindelijk ook niet het belangrijkste. “De woorden zullen op den duur vervagen, en de stenen zullen een beetje overwoekerd raken. Maar het gaat juist om wat blijft, datgene dat tevoorschijn groeit. Hetgeen wat ons blij maakt, het leven kleur geeft. En dat is de hoop. Dat wordt verbeeld in de groei en de bloei van deze tuin.”

Glas in lood

Dan is er nog het meest prominente kunstwerk in de tuin, dat zijn plaats heeft aan de kant van het kerkgebouw, en het grootste deel van de stenen aan de voet heeft liggen. Het glas in lood stuk werd gemaakt door Loes van der Linde en Ina van Elburg, naar een ontwerp van Moniek van Munster. In het glas zijn de Alfa en de Omega opgenomen, de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Daarmee wordt gerefereerd aan de bijbel; ‘Ik ben de alfa en de omega, het begin en het einde’ (Openbaring 21:6). Als de zon door het gekleurde glaswerk straalt, moet het de kleuren van de regenboog doen verschijnen op de stenen.

Dit kunstwerk werd onthuld door Myrthe (12) en Nylan (7) Hagedoorn. Samen met vader Peter en moeder Gea wonen zij sinds enkele jaren in Ommen. Een jaar geleden werden ze van dichtbij geconfronteerd met de corona pandemie. Het leek net beter te gaan met hun opa Henk uit Nunspeet, toen hij op 74-jarige leeftijd toch vrij plotseling aan de gevolgen van corona kwam te overlijden.

Voordat de kinderen met het wegnemen van het groene kleed de glassculptuur onthulden, legde Nylan nog een steen neer ter nagedachtenis aan zijn grootvader. Daarop een regenboog, een wolk en de zon. “Ook een shovel, want opa was gek op shovels”, vertelt de jongeling. Ook al liggen de meeste stenen nu vast in cement, worden er volgens Baart nog gestaag meer bij gelegd.