Ommen – Op de ochtend van Tweede Paasdag is weer het traditionele eiertikken gehouden in Ommen. Deze Ommer folklore is een jaarlijkse unieke traditie, die op paasmaandag gehouden voor het Vechtpodium. De organisatie is in handen van de familie Martens, en de Gemienschop van Oll Ommer. De familie Martens kookt de eieren voor deze traditie al vanaf het begin, en heeft daarvoor een speciale kooktechniek: niet te hard, niet te zacht, wat ervoor zorgt dat de eieren na het tikken ook nog heel goed eetbaar zijn. “Het geheim van de smid”, of in het geval van de familie Martens “Het geheim van de kok”, zegt Gerard Martens, die voor deze paastraditie 1800 eieren kookt.
Martens
De familie Martens zorgt al drie generaties lang voor het koken en verkopen van de eieren. Het was Gerrit Jan Martens die er begin vorige eeuw voor zorgde dat eiertikken een populair spel werd in Ommen. Met een aardappelmandje vol gekookte eieren in de aanslag wachtte hij bij de Vechtbrug voorbijgangers op. Zijn eieren werden vervolgens gebruikt om met elkaar een eitje te tikken. Het handeltje ging over van vader op zoon. In de oorlogsjaren kwam het eiertikken stil te liggen. Pas in 1952 werd de traditie weer nieuw leven ingeblazen. Dat was mede te danken aan Oll Ommer. “Gelukkig staat de Gemienschop van Oll Ommer garant. Dat houdt in dat wanneer wij door slecht weer met de eieren blijven zitten, Oll Ommer de kosten hiervan voor haar rekening neemt. De tijd en inspanning van het koken is ons eigen risico”, aldus Martens.
Oude kookpot
In de loop der jaren liep het aantal verkochte eieren op van enkele honderden, tot een paar duizend exemplaren. De familie trekt zich kort voor het paasweekeinde terug in een schuurtje. Daar staat een oude kookpot die flink wordt opgestookt met houtsprokkels om de eieren te koken. Alle eieren worden zorgvuldig gekeurd voordat ze in jutezak in het kokende water belanden. Na ongeveer twintig minuten wordt de zak er uitgehaald. De dooier wordt niet groen, maar blijft een klein beetje zacht, want ze harden later alsnog buiten de kookpot. Daardoor zijn de eieren ook op Tweede Paasdag nog prima te eten.
De kookketel moet een constante tempratuur houden, geen gemakkelijke klus. “Het water moet wemmel’n, zoals wij dat zeggen”, aldus Martens. “Dat betekent dat als het water kookt, het aan de bovenkant rustig in beweging is zodat de eieren onderin niet kapot koken. Dit kun je alleen bereiken door een juiste manier van stoken. Wanneer je met gas stookt valt de temperatuur van het water goed te regelen. Met hout is dit een stuk moeilijker. Wij kiezen voor sprokkelhout. Dat heeft alles te maken met de traditie. Als de gekookte eieren uit de pot gaan worden ze nog weer uitgezocht want er mag geen enkel barstje inzitten.”
Speciaal kleurtje
Om te voorkomen dat de deelnemers van het eiertikken hun eigen eieren meenemen krijgen de eieren een speciaal bruin kleurtje. De eieren krijgen hun speciale kleur door een natuurlijk tropisch stofje -alleen bekend bij de familie Martens- aan het kookwater toe te voegen. Als de gekookte eieren uit de pot komen worden ze nog weer één voor één gecontroleerd, want er mag geen enkel barstje inzitten.
Scherp op scherp, stomp op stomp
Iemand die mee wil doen met het eiertikken zoekt eerst een partner waarmee het ei getikt kan worden. Dan moeten de deelnemers eerst de scherpte kanten van het ei tegen elkaar tikken, vervolgens wordt stomp op stomp getikt. Degene die een heel ei in zijn hand heeft wint vervolgens het kapotte ei van zijn tegenstander. Wanneer blijkt dat beide deelnemers aan één kant een deukje in het ei hebben tikken ze vervolgens nog stomp tegen scherp om een winnaar de bepalen. Degene die dan nog één kant heel heeft wint.
“Het mooiste is om te tikken met vier personen”, legt Gerard Martens uit. “Dan herhaal je nadat er stomp op stomp en scherp op scherp getikt is deze rondes nog een keer. Vervolgens wordt er dan nog stomp op scherp getikt. Degene die zijn ei nog helemaal heel, of aan één kant heel heeft wint de eieren van de andere drie tikkers. Wie het eiertikken goed wil doen moet het ei bijna helemaal in zijn hand wegstoppen. Alleen het bovenste puntje blijft vrij. Op deze manier kan het ei alleen middenop geraakt worden. Wanneer je de andere hand onder de hand met het ei stopt heb je het ei helemaal mooi stevig vast”, aldus Martens.
Het eiertikken op Paasmaandag is een begrip tot in de wijde omgeving van Ommen en trekt altijd veel publiek. Volgens Martens is Ommen de enige plaats in ons land waar zo massaal het eiertikken wordt gehouden. “Ooit hebben ze het geprobeerd om in Dalfsen en Balkbrug ’t eiertikken tot een volksvermaak te verheffen, maar dat is daar niet gelukt”, weet Martens.