Ommen – Bijna een jaar geleden zijn leerlingen van het derde leerjaar van tl-, havo- en vwo-niveau van het Vechtdal College in Ommen begonnen met hun onderzoeken naar de Joodse inwoners van Ommen die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vervolgd door de Duitse bezetter. Zo’n 160 leerlingen die geschiedenis in hun pakket hebben gingen op onderzoek naar de gebeurtenissen in Ommen, en dan specifiek naar de Joodse families die in Ommen woonden. Slechts één van de gezinnen overleefde de misdaden van het naziregime. Van de rest hoorde de Ommer gemeenschap nooit meer; ze werden vermoord in concentratie- en vernietigingskampen.

Vandaag, tijdens de Holocaust Memorial Day, presenteerden de leerlingen de uitkomsten van hun onderzoeken. Dit doen zij bij de voormalige woningen van de Joodse inwoners van Ommen. Samen met foto’s en het verhaal geven de scholieren deze gezinnen weer een gezicht. Dat doen zij met korte presentaties op de negen adressen waar de Joodse Ommenaren hebben gewoond. Ruim driehonderd basisscholieren gingen vandaag in groepjes langs de voormalige woonlocaties en hoorden daar de verhalen van de families Van Gelder, Vomberg, Bierman, de twee gezinnen De Levie, Cohen, de Lange, Van der Hoek en De Haas. Families die grotendeels allemaal gedeporteerd werden naar concentratiekampen zoals Auschwitz of vernietigingskampen zoals Sobibór. Later op de middag werden dezelfde presentaties gehouden voor andere geïnteresseerden.

Ommer slachtoffers

Begin 1942 woonden er in Ommen negen Joodse gezinnen. Die zomer ontvingen verschillende mannen een oproep om zich te melden in het werkkamp Wite Pael.  Dat de Joodse mannen zich moesten melden, was echter het begin van het sluwe plan van de nazi’s. Wat begon als een vorm van werkverschaffing voor Joodse mannen was het begin van een grootscheepse deportatie. Om erger te voorkomen gaven de meeste mannen gehoor aan deze oproep. Alleen de zonen van het gezin De Haas doken onder.

Op de avond van 2 oktober 1942 kregen de mannen in de Joodse werkkampen in ons land te horen dat ze naar Westerbork zouden gaan. In het kader van ‘gezinshereniging’ werden de thuis achtergebleven familieleden uit hun huizen gehaald en ook naar Westerbork gebracht; die dag kwamen 12.296 Joden aan in het kamp. De meesten van hen werden kort daarna op transport gesteld naar het oosten. Onder hen de gezinnen Bierman, Van der Hoek, De Lange en De Levie. Geen van hen keerde terug.

De bezetter bepaalde dat op 10 april 1943 de gehele provincie Overijssel vrij moest zijn van Joodse burgers. Er volgde een oproep voor de Joden in Ommen om zich voor die datum te melden in kamp Vught. De families Van Gelder en De Haas waren inmiddels ondergedoken. Op 9 april liepen rabbi Cohen en zijn vrouw, alsmede het gezin Vomberg naar het station in Ommen. Ook negen Joodse leerlingen van de Quakerschool in Eerde waren daar. Met de trein reisden zij naar Vught en via doorgangskamp Westerbork werden zij gedeporteerd. De families Cohen en Vomberg werden op transport gesteld naar Sobibor en direct na aankomst vermoord. Ook van de negen leerlingen van de Quakerschool Eerde is nooit meer iets vernomen.

Door verraad werd het onderduikadres van Benjamin en Johanna van Gelder in Hattem bij de bezetter bekend. Ze werden opgepakt en werden op 3 september 1944 op de laatste trein naar Auschwitz gezet. Drie dagen later werden zij direct na aankomst vermoord.

Holocaust Memorial Day

Op Holocaust Memorial Day -welke jaarlijks op 27 januari is- wordt zoals de naam al zegt wereldwijd de Holocaust herdacht. Op die 27 januari werd in 1945 het concentratiekamp Auschwitz in Polen ontdekt en bevrijd door het Rode Leger. De naam Auschwitz is symbolisch geworden voor de vernietigings- en concentratiekampen van de nazi’s, die op vele plaatsen in Europa verschenen voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen mensen, merendeels Joden maar ook personen die tot andere etnische minderheden behoorden, evenals politieke gevangenen, zijn in dergelijke kampen vermoord.

Stolpersteine

Als herinnering zijn Stolpersteine -struikelstenen- neergelegd voor de woningen waar de families gewoond hebben. Het zijn betonnen stenen van 10 bij 10 centimeter, met aan de bovenkant een messing plaatje waarin de naam, geboorte- en overlijdensdatum, de deportatiedatum en de plaats van overlijden zijn gestanst. De Duitse kunstenaar Gunter Demnig begon in 1997 met het leggen van de eerste Stolperstein in de Berlijnse wijk Kreuzberg.

Stille omgang

Om 19:00 uur vanavond is er een stille omgang langs de woningen van de voormalige inwoners. Startpunt van deze stille omgang is de plaats van de voormalige synagoge, op de hoek van de Varsenerpoort en de Middenstraat. Bij de woningen worden de namen van de voormalige bewoners gelezen en wordt een fakkel aangestoken. De stille omgang eindigt bij de joodse begraafplaats aan de Dr. A.C. van Raaltestraat. Aansluitend is er om 20:30 uur een herdenkingsbijeenkomst in de Gereformeerde Kerk aan Bouwstraat 23. Tijdens deze bijeenkomst zal onder meer Opperrabbijn S.J. Jacobs een toespraak houden.