Raad van State fluit Vechtstromen terug, werkzaamheden bij stuw Junne moeten direct stoppen

Junne – Na net een paar dagen geleden te zijn begonnen met de werkzaamheden bij de stuw in Junne, is het Waterschap Vechtstromen vandaag teruggefloten door de Raad van State. De werkzaamheden moeten per direct stoppen. De voorzieningenrechter vindt dat het waterschap de partijen die met een voorlopige voorziening al eerder een bouwstop afdwongen op het verkeerde been heeft gezet.

Onderzoek

Het Waterschap Vechtstromen wil de stuw droogleggen, omdat ze onderzoek wil doen naar de technische staat van het metselwerk en de houten fundering van de stuw. Door het vele zware verkeer dat over de brug boven op de circa 100 jaar oude stuw is gegaan, zijn er scheuren in het metselwerk van de stuw ontstaan. Maar de exacte omvang van die schade is niet bekend. Vanwege die onzekerheid is de brug sinds 2017 volledig afgesloten voor zwaar verkeer. Het Waterschap Vechtstromen, die verantwoordelijk is voor de stuw, kwam er bij vergelijkbare schade aan de stuw De Haandrik bij Gramsbergen na onderzoek achter dat de bouwconstructie nog in relatief goede staat verkeerde.

Een nieuwe stuw hoefde hier niet te worden gebouwd, en het waterschap kon met een veel goedkopere en minder ingrijpende renovatie af. Over de stuw De Haandrik ligt overigens geen verkeersbrug. Toch wil het waterschap wel weten of dit in Junne mogelijk ook het geval is, en daarom onderzoek doen naar de daadwerkelijke bouwtechnische staat van de stuw. Zo’n onderzoek kan alleen worden uitgevoerd in het laagwaterseizoen, dat globaal van april tot oktober loopt.

Droogzetten

Om een goed beeld te kunnen krijgen van de constructieve toestand van het metselwerk en de houten fundering is het volgens Vechtstromen noodzakelijk om de stuw grotendeels droog te zetten. Het waterschap wil daarvoor een permanente droogzetvoorziening bouwen, die in de toekomst dan ook bij onderhoud of andere werkzaamheden gebruikt zou kunnen worden. Op basis van de resultaten van het onderzoek wil het waterschap later deze zomer beoordelen of de gehavende stuw nog te renoveren is, of wellicht toch vervangen moet worden.

Brug

De gemeenteraad van Ommen heeft ondertussen al het besluit genomen om bovenstrooms van de stuw een nieuwe losstaande brug aan te leggen. Dat leidt tot verdeelde reacties onder boeren, burgers en buitenlui in Junne en omstreken. Een deel van de bewoners in Junne is tegen, en wil dat landbouwverkeer om blijft rijden en houdt de situatie het liefst zoals het nu is. De landbouwsector ziet daarentegen nog liever vandaag dan morgen een nieuwe, en sterkere brug zodat agrariërs niet langer kilometers hoeven om te rijden. Wel met een verbeterd ontheffingen systeem en bijhorende handhaving, zodat sluipverkeer wordt voorkomen.

Bezwaren

Een groep omwonenden wil dat eerst wordt gekeken of de brug gerenoveerd kan worden, en dat de gemeente pas daarna een besluit neemt. Ze zijn het dan ook niet eens met het reeds genomen besluit, en verzetten zich inmiddels op zo’n beetje alle mogelijk manieren. De omwonenden zijn op zich helemaal niet tegen het opknappen van de stuw. Sterker nog, het resultaat van de inspectie zou hun standpunt kracht bij kunnen zetten. Maar als het uitstellen van de inspectie de komst van de nieuwe brug vertraagd, dan is dat voor hen de nodige moeite om tegengas te geven waard.

Door bezwaren op basis van stikstofperikelen die werden ingediend op de aanvraag voor een omgevingsvergunning, kon het waterschap niet zoals eerder gepland was al in augustus 2020 aan de slag. Omdat de werkzaamheden in het laagwaterseizoen moeten plaatsvinden werden deze gedwongen uitgesteld tot dit voorjaar. Het waterschap was van plan om 6 april te beginnen met het inrichten van een bouwterrein, en kort daarna met de werkzaamheden. Ook toen werden vooraf opnieuw verscheidende bezwaren ingediend. Deze keer naast de groep bewoners ook door milieuadviseur Marcel Middelkamp van Stichting Leefbaar Buitengebied (SLB).

Deze bezwaren werden vooraf niet-ontvankelijk of ongegrond geacht, en de bezwaarmakers gingen naar de rechter. Maar ook die besloot afgelopen 2 maart hetzelfde. De bezwaarmakers gingen in beroep. En omdat de werkzaamheden op het punt stonden van beginnen, en er dus enige haast geboden was, werd toen verzocht om een voorlopige voorziening te treffen. De voorzieningenrechter deed op 31 maart uitspraak, en oordeelde dat de (voorbereidende) werkzaamheden toen alsnog toch nog niet van start konden.

Grote gele kwikstaart

De aanwezigheid van de grote gele kwikstaart was daarvoor de reden. Het zangvogeltje heeft een nestje op een pijler van de stuw gebouwd, en door de geplande werkzaamheden zou het beschermde diertje te veel gestoord worden. Het waterschap was wel van plan mitigerende maatregelen te nemen, en de rechter achtte die aanvankelijk voldoende. Maar de voorzieningenrechter van destijds sloot zich daar niet bij aan, en oordeelde dat alleen al de inrichting van het bouwterrein ‘dermate ingrijpende werkzaamheden betreft die mogelijk tot onomkeerbare gevolgen voor de door verzoekers genoemde diersoorten kunnen leiden’.

De bezwaarmakers meenden dat een groot deel van het foerageergebied van de beschermde grote gele kwikstaart met de werkzaamheden zou worden aangetast, bovendien is het vogeltje juist gebaat bij stromend water. Ook zijn in het metselwerk van de stuw potentiële verblijfplaatsen van vleermuizen aangetroffen, die dan mogelijk een ander heenkomen moesten zien te vinden. De voorzieningenrechter ging dus mee met het punt van de bezwaarmakers, en kondigde middels een voorlopige voorziening een bouwstop af.

Maar nadat de al aanwezige machines werden afgevoerd trokken de tegenstanders afgelopen week, een dag voor het kort geding zou dienen, de voorlopige voorziening zelf weer in. De machines waren weg, en daarmee was het spoedeisende belang komen te vervallen volgens de tegenstanders. Daarmee werd de ingestelde bouwstop dus ook opgeheven.

De heimachine werd 28 april weer aangevoerd, en werd direct ingezet om damwanden in te trillen.

Heimachine

Een aannemer is daarna in opdracht van het waterschap snel weer begonnen met het inrichten van het bouwterrein, en de heimachine werd weer aangevoerd. Vanaf het met hekken omheinde terrein werden vanaf afgelopen woensdag ochtend damwanden in de oever getrild door de gele heimachine. In de rivier zelf moeten uiteindelijk ook damwanden komen, waartussen onderwaterbeton wordt gestort. Daarop moeten dan nadien staanders en profielen worden bevestigd om de Vecht daadwerkelijk droog te kunnen zetten.

Dat de werkzaamheden weer begonnen was tot verbazing van de omwonenden en Middelkamp. Maar volgens het waterschap een logische stap. “De rechter heeft ons eind vorige week laten weten dat de opgelegde bouwstop is opgeheven, en dat we kunnen starten met de werkzaamheden die nodig zijn voor het onderzoek naar de stuw. Dit betekent dat de aannemer vandaag (28 april, red.) zijn materieel weer aanvoert, om de uitvoering van het werk te starten en de opgedane achterstand in te halen”, aldus het waterschap in een nieuwsbrief.

Raad van State

Middelkamp en de andere tegenstanders dienden daarop al snel opnieuw een verzoek tot een bouwstop in. De werkzaamheden waren weer begonnen, dus het spoedeisende belang was weer terug. Dat tweede verzoek om een bouwstop zou volgende week dinsdag op 4 mei worden behandeld. Het waterschap vroeg om uitstel tot 10 mei, omdat de projectleider en de ecoloog op die datum verhinderd zijn. Maar het waterschap zei niet toe dat in de tussenliggende periode de werkzaamheden tijdelijk gestopt zouden worden.

Het hele doen en laten van het waterschap was voor de voorzieningenrechter van de Raad van State aanleiding vandaag al en zonder zitting uitspraak te doen. De hoogste bestuursrechter van het land oordeelde hard, en stelt dat het waterschap de omwonenden en SLB ‘duidelijk op het verkeerde been heeft gezet’ door het bouwmaterieel weg te halen. Volgens het waterschap gebeurde dit omdat de aannemer de machine ergens anders in kon zetten.

De rechter vindt de voorlopige bouwstop ook nodig om te voorkomen dat de werkzaamheden onomkeerbare gevolgen hebben voor de grote gele kwikstraat, de huismus en de vleermuizen. En stelt dat ‘de informatievoorziening door het dagelijkse bestuur van het waterschap rondom de start van de werkzaamheden en het weghalen van het materieel op de bouwlocatie op zijn minst niet volledig is geweest.’ De omwonenden werden zeer kort van tevoren op de hoogte gesteld, en dat had beter gekund oordeelt de Raad van State.

18 mei

De zitting die aanvankelijk op 4 mei zou plaatsvinden is door de rechter nu verplaatst naar 18 mei. De werkzaamheden liggen op zijn minst tot die datum stil. Dan buigt de rechtbank zich over het onderzoek dat het waterschap heeft laten doen naar de gevolgen voor de leefomstandigheden van de grote, gele kwikstaart, de huismus en de vleermuis. Omdat het oordeel van de deskundigen van het waterschap en dat van door de buurt ingestelde experts nogal uiteen liggen, wil de rechter zelf een afweging kunnen maken.