Ommen – De drukte en dagelijkse verkeersstroom over de Vechtkade is al jaren een onderwerp van gesprek, evenals de pogingen om dit te doen inperken. Om de perikelen -hopelijk- voor goed aan te pakken heeft het college een ingrijpend maatregelenpakket samengesteld, met onder andere de afsluiting voor doorgaand verkeer en het autovrij maken van de Vechtkade. Daarmee moet de ‘verkeersveiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid’ van het centrum worden verbeterd. De gemeenteraad nam op 28 januari dit jaar een principebesluit over dat pakket. Het is nu aan het college om verder in te gaan vullen hoe de maatregelen vorm kunnen gaan krijgen, en daarover een voorstel aan de gemeenteraad voor te leggen.
Tegen
Het verzamelde bedrijfsleven in Ommen is vol tegen dat besluit tot afsluiting van de Vechtkade voor doorgaand verkeer, en vrezen dat klanten niet meer zullen komen als ze kilometers moeten omrijden. Met als mogelijk gevolg dat er niet meer kan worden geïnvesteerd, of zelfs winkels moeten sluiten. De Handelsvereniging Ommen (HVO), Koninklijke Horeca Nederland (KHN) in Ommen, en de Ondernemersvereniging Ommen (OVO) hebben daarin de neuzen dezelfde kant op staan. Zij zijn de belangenbehartigers van ruim 180 bedrijven in en rond Ommen. Begin maart werden diverse spandoeken en posters in en om Ommen geplaatst, om hun standpunt duidelijk te maken.
Consultatieronde
Om in te gaan vullen hoe de verkeersmaatregelen vorm moeten gaan krijgen is het college al met meerdere belangengroepen in gesprek geweest. Dit gebeurt tijdens de zogenoemde consultatieronde. “Overleg is gevoerd met nauw betrokken en belanghebbende bewoners en ondernemers aan de Vechtkade en Prinses Julianastraat/Schurinkstraat. Zij worden direct geraakt door de maatregelen en krijgen daarom uitgebreid de gelegenheid om hun visie naar voren te brengen”, licht gemeente woordvoerster Lidy Uiterwijk Winkel toe. “Er is in 5 overlegrondes afzonderlijk overleg gepleegd met de bewoners van de Prinses Julianastraat/ Schurinkstraat, de belangenverenigingen van ondernemers in Ommen, een aantal centrumondernemers, bewonersverenigingen van de Vechtkade en belangenverenigingen van verkeersdeelnemers.”
Aanvullend hebben er verspreid over vier dagen 19 hoorzittingen plaatsgevonden, waaraan 25 belanghebbenden deelnamen. “Tijdens een hoorzitting is geen sprake van eenrichtingsverkeer. Door vragen te stellen en antwoorden te krijgen is gezocht naar dieperliggende motiveringen en achtergronden. Belanghebbenden hebben tijdens de hoorzitting hun mening gegeven over het principebesluit en zijn alternatieven, aandachtspunten en verbetersuggesties aangedragen. Ook konden inwoners, ondernemers en belanghebbenden schriftelijk reageren”, aldus Uiterwijk Winkel.
Online peiling
Een ander instrument dat als onderdeel van het consultatieproces wordt ingezet is een online peiling. Deze staat vanaf 18 maart tot 6 april online, en kan door iedereen ingevuld worden. Inmiddels is dat al zo’n 1.500 keer gedaan. “De online peiling heeft als doel om iedere belangstellende inwoner of ondernemer de gelegenheid te geven om zijn of haar mening naar voren te brengen. Het is een bewezen aanpak en wordt in heel Nederland toegepast”, verklaard Uiterwijk Winkel. “De gemeente hoopt op deze manier meer zicht te krijgen in de voorkeuren en prioriteiten van de deelnemers. Het is een open uitnodiging aan iedereen die zijn of haar mening wil delen.” Ondanks dat de ondernemers collectieven tegen het besluit en de afsluiting zijn, waren ze in de basis wel voorstander van de peiling.
Maar nu deze online staat wordt er ongenoegen geuit over de inhoud van de peiling. De vraagstellingen zouden suggestief zijn, en door de bijgevoegde foto’s zou een beeldvorming worden gecreëerd die het beantwoorden van de vragen beïnvloed. “Wij zijn hierover erg ontstemd aangezien door tegenstellingen in de vraagstelling respondenten richting een antwoord gestuurd worden. Dit vinden wij geen objectieve manier van onderzoek en vragen ons af wat de online peiling op deze manier toevoegt aan een afgewogen aanpak van dit complexe vraagstuk”, aldus Ron Nijhof, voorzitter van de Ondernemersvereniging Ommen (OVO).
Beeldvorming
De online peiling begint met een aantal informatieve vragen. Onder andere over in welk deel van Ommen de invuller woont, en of diegene ondernemer is. Daarna volgen een reeks eens of oneens vragen over een stelling. Zoals bijvoorbeeld ‘Een goede bereikbaarheid van het centrum met de auto is belangrijker dan woon- en leefgenot’, ‘Ik rijd met de auto graag een eindje om voor een leefbaar en gezellig centrum’, ‘Met minder auto’s in het centrum wordt het aantrekkelijker voor bezoekers en toeristen’ en ‘Als de Vechtkade vanaf de brug wordt afgesloten voor auto’s, ga ik buiten Ommen boodschappen doen’. Die stellingen worden gevolgd door enkele vragen waarbij een voorkeur moet worden uitgesproken tussen twee stellingen. Zo wordt er gevraagd te kiezen tussen ‘een stukje lopen naar een autoluw centrum vanaf de parkeerplaats’ of ‘parkeren bij winkels met veel verkeer’. Via een ‘Info’ knop is bij de vraagstukken een uitgebreidere beschrijving te vinden.
Bij alle vraagstukken staan afbeeldingen van bijvoorbeeld gevulde terrassen, of drukte op een Bissingh dag op een dan autovrije Vechtkade. Bij het bovengenoemde voorbeeld van een vraag waarbij een voorkeur moet worden uitgesproken dus ook. De afbeeldingen zo’n twee-derde deel hoog, en de rest van het kader gevuld met een gekleurde balk met daarop een kleine tekst. Bij de stelling over een ‘stukje lopen’ een foto van winkelende mensen, en bij die over ‘parkeren met veel verkeer’ een foto van een gevulde parkeerplaats. Die toegevoegde beeldvorming staat de ondernemers niet aan. “Zo lijkt het dat er daartussen moet worden gekozen. Als je iemand laat kiezen tussen een gezellig stadscentrum of veel verkeer op de weg, dan weet je de uitslag al”, aldus Nijhof. In de tool Swipocratie -de dienst waarmee de peiling wordt uitgevoerd- wordt meestal beeld gebruikt. ‘Gebruik de kracht van beeld’, is dan ook te lezen in het promotiemateriaal.
Van de hand
De HVO, KHN en OVO geven aan de uitkomst van de peiling, ongeacht wat deze is, bij voorbaat al van de hand te doen. Ze vinden dat de vraagstelling te veel richting een uitslag die de gemeente wil wordt gestuurd. “Tevens vinden we het onbegrijpelijk dat deze publiekspeiling nu al meer dan één week loopt en hier niet nauwkeurig naar gekeken is”, aldus Nijhof. Voorzitter Willem Legebeke van de HVO vult aan: “Gelet op de suggestieve vraagstellingen eisen we dat de uitkomsten niet meegenomen worden in het bepalen van de uiteindelijke oplossingsrichting.” En ze willen dan ook niet dat de uitkomst als representatief oordeel aan de verdere besluitvorming wordt toegevoegd.
Dat laatste is volgens de gemeente ook niet de bedoeling. “De peiling is bedoeld als hulpmiddel en wordt niet gebruikt als referendum of een representatieve enquête onder de bevolking van Ommen”, verklaard Uiterwijk Winkel. “De resultaten van de online peiling vatten we samen. Net als de resultaten van de gesprekken met de belangengroepen, de inbreng van hoorzittingen en de schriftelijke reacties. De inbreng wordt verwerkt in een consultatienota die wordt voorgelegd aan de gemeenteraad.” De gemeente benadrukt dat er uiteraard zorgvuldig naar de vraagstelling is gekeken, en dat van sturing geen sprake moet zijn. “Maar een peiling is natuurlijk nooit 100 procent objectief. Datzelfde geldt voor een eventueel referendum.”
IP-adressen
In een brief aan het college van B&W en de gemeenteraad trekken de HVO, KHN en OVO de betrouwbaarheid van de peiling in twijfel. “Je kunt die zo vaak invullen als je wilt”, merkt Nijhof op. Wie dat wil zou het resultaat kunnen beïnvloeden doordat meermaals te doen, is dan de gedachte. Het advies vanuit de ondernemers aan de gemeenteraad is dan ook: laat de uitslag van de peiling direct buiten beschouwing. In een reactie in de Stentor over de betrouwbaarheid van het invullen en de mogelijkheid dat zo vaak als gewenst te doen wordt geschreven dat wethouder Leo Bongers het volgende heeft gezegd: “Mij is door onze ICT-deskundige verteld dat aan het einde van de rit er nog een programma overheen gaat dat filtert op IP-adressen.”
Navraag bij Swipocratie leert dat van dat laatste in ieder geval geen sprake is. “Dat zijn privacygevoelige gegevens, waarbij we dan tenminste een cookie melding zouden moeten aanbieden”, verklaard eigenaar Florian Francken. Hoe kan het dan dat de wethouder wel zo wordt geciteerd? Bij navraag wordt aangegeven dat er wel ‘iets in die strekking’ is gezegd. Maar dat Bongers geen ICT-deskundige is, en zo goed als mogelijk heeft geprobeerd de werking uit te leggen. De communicatieadviseur deelt dat de wethouder wel juist van de werking op de hoogte is. Het lijkt daarmee te gaan om een verder onschuldige verkeerde woordkeuze dan wel miscommunicatie.
Ondanks dat er dus geen IP-adressen worden opgeslagen wordt er volgens Francken wel gezorgd dat het systeem zo betrouwbaar mogelijk is. “Natuurlijk zit er wel een check in, die controleert of de peiling vaker wordt ingevuld. Alleen de eerste keer wordt dan opgeslagen.” (Hoe dit technisch gaat is bekend bij de redactie van de Ommenaar, maar om geen ‘slapende honden’ wakker te maken lichten we dit niet verder toe.) Deze maatregelen zijn tot nu toe altijd afdoende gebleken volgens Francken. “Dit zou de eerste keer zijn als dit (het beïnvloeden van de peiling, red.) zou zijn gebeurd.”
Laagdrempelig
Volgens Francken wordt er bewust gekozen voor zijn dienst. “Het is een tool die bedoeld is om groepen die vaak niet meedoen aan participatie projecten, zoals bijvoorbeeld jongeren, makkelijk te bereiken. De laagdrempeligheid is de belangrijkste invalshoek. Vanuit die invalshoek is er dus ook gekozen voor een super laagdrempelige toegang. En dus bijvoorbeeld zonder een inlog te werken”, aldus de eigenaar van het internetbedrijf. “Het doel is in die zin ook niet zozeer om harde data te krijgen, die dan één op één kan worden overgenomen. Het is echt een manier om in gesprek te treden, en om extra informatie te krijgen in een proces.” De dienst wordt vooral veel door overheden gebruikt, zoals gemeentes, provincies en de Rijksoverheid.
Patroonherkenning
Francken benadrukt wel dat bij iets dat zo vrij toegankelijk is, mensen met kwaadwillende gedachten altijd wel een manier kunnen vinden om het invullen te ‘flessen’. “Als mensen het echt willen omzeilen vinden ze er altijd wel methodes voor. Dan zou er een inlogproces met bijvoorbeeld DigiD vooraf moeten gaan, maar dat is weer een grote drempel.” Maar dan zouden alsnog enkel de maatregelen bij het invullen worden gepasseerd. Anonieme data over het invullen, zoals tijdstippen, worden wel opgeslagen. En met patroonherkenning wordt daaruit dan snel duidelijk als er is gepoogd om een peiling te beïnvloeden. “We analyseren de data altijd achteraf, en zoiets is vrij snel duidelijk. Dat geven we dan mee aan de opdrachtgever, en dan bekijken we samen wat daar mee te doen. We zouden dan bijvoorbeeld discutabele antwoorden na een bepaalde datum apart kunnen houden.” Francken meldt dat uit ervaringen blijkt dat wanneer een peiling vaker dan 2 à 300 keer is ingevuld, de verhouding in antwoorden vaak niet drastisch meer wijzigen.