Ommen – Er was een grote opkomst gisteravond bij Camping de Koeksebelt, waar de inspiratiebijeenkomst ‘Ommen energieneutraal’ werd gehouden. Deze bijeenkomst is een initiatief van enkele lokale energie initiatieven, in samenwerking met de gemeente Ommen. Samen met inwoners, lokale organisaties en bedrijven willen zij stappen zetten naar een duurzamer en energieneutraal Ommen. “Bij deze eerste bijeenkomt hebben we mensen geïnspireerd met enkele succesvolle praktijkverhalen. Verder hebben we de wensen en ideeën over energiebesparing en duurzame energieopwekking onder de aanwezigen geïnventariseerd”, aldus Gerard Rietman van Duurzaam Vilsteren.

“Door samenwerking en de juiste ondersteuning te bieden hopen we zo meer energieprojecten te realiseren die bijdragen aan een energieneutraal Ommen. Wij zijn in Vilsteren onder andere actief met de collectieve aanleg van zonnepanelen, en daar profiteert de samenleving van.” Volgens Rietman zijn er in Ommen zelf en de andere woonkernen in de gemeente helaas nog geen andere lokale energie initiatieven actief. “Het zou geweldig zijn als enkele mensen samen met de lokale bewoners een energieproject gaan starten, of bij een bestaand lokaal initiatief aansluiten.” De kansen en mogelijkheden voor energiebesparing en duurzame opwekking werden gisteravond verkend tijdens twee gespreksrondes bij dubbel zoveel gesprekstafels. Tijdens een vervolgbijeenkomst op 4 november wordt er hopelijk concreet aan de slag gegaan met het opstarten van enkele activiteiten.

Energie

Voordat de aanwezigen in gesprek gingen werd de huidige situatie in beeld gebracht door Jan Webbink, adviseur duurzaamheid van de gemeente Ommen. “Energieneutraal betekend dat alles wat we binnen onze gemeente opwekken, duurzaam opgewekt moet worden”, aldus Webbink. Hij vertelde dat het grootste gebruik in Ommen in aardgas voor verwarming zit, en in brandstof voor auto’s. In totaal wordt er in Ommen 605 gigawatt uur aan energie verbruikt; dat bestaat onder meer uit aardgas, elektriciteit en brandstof. Daarvan wordt nu 48 gigawatt uur, zo’n 8%, duurzaam opgewekt. Voor woningen wordt nu jaarlijks 22 GWh elektriciteit gebruikt, en 12,1 miljoen kuub aardgas. Voor deze energiekosten wordt jaarlijks 12,5 miljoen euro betaald. “Dat is een fors bedrag dat alle inwoners samen uitgeven aan hun energierekeningen”, aldus Webbink.

Webbink vertelde dat er veel manieren zijn om duurzaam energie op te wekken, zoals met zonne-energie, windenergie, bodemenergie en aquathermie. Bij die laatste genoemde wordt energie opgewekt met oppervlaktewater; de gemeente heeft hiervoor onderzoek laten doen naar de mogelijkheden met de Vecht. “Er zijn dus tal van manieren. Maar het belangrijkste is eigenlijk om energie te besparen. Elke kilowatt of kuub gas dat minder wordt gebruikt, hoef je ook niet op te wekken”, vertelde Webbink. Ook met biomassa, mestvergisting en restwarmte kan duurzaam energie worden opgewekt. Om het in en ander in perspectief te plaatsen legde Webbink uit dat 1% energiebesparing voor heel Ommen jaarlijks het equivalent is van 6 GWh.

Vooruitgang

In verhouding levert een zonneveld van 1 hectare zo’n 0,8 GWh op, en levert 1 windmolen zoals die nu in het windpark Veenwieken worden gebouwd jaarlijks zo’n 7 GWh op. Een gemiddelde woning met 12 zonnepanelen levert 0,0035 GWh op. Ook bestaan er kleine windmolens, waarvan er nu twee in Beerzerveld staan. Maar deze leveren ‘slechts’ 0,025 tot 0,03 GWh op; er zijn zo’n 200 van deze windmolens nodig om evenveel op te wekken als 1 windmolen grote zoals in het windpark Veenwieken. “Om energieneutraal te worden, en dat is een optelsom van het gebruik minus wat we nu al duurzaam opwekken, moet er 550 miljoen kilowattuur extra duurzaam worden opgewekt. Als je deze getallen hoort denk je ‘er moet nog heel wat gebeuren’, maar ik denk dat we als we zien hoe de optrek van duurzame energie de afgelopen jaren vorm heeft gekregen, er al een enorme voortuitgang is.” Webbink vertelde dat er in de gemeente nog zo’n 300 daken zijn die groter zijn dan 1000 vierkante meter, waar nog geen zonnepanelen op liggen, “Daar is nog heel veel potentie”.

Netwerk

Veel van de aanwezigen bij de bijeenkomst waren ondernemers. Eén van hen is Remco Verheijen, van autodealer Cents. Hij zit zelf vooral met de te kort komende capaciteit van het stroomnetwerk. “Ik heb nu 216 zonnepanelen op het dak van ons nieuwe pand op de Rotbrink liggen. Maar ik kan er maar een vijfde van gebruiken, ik kan niks terug leveren omdat het netwerk er nog niet op berekend is.” Toen hij alles ging aanvragen voor het terug leveren bleek het netwerk vol te zitten.

Webbink bevestigd dat dit inderdaad een vervelend probleem is. “Het netwerk zit op dit moment helemaal vol, die ontwikkeling is heel erg snel gegaan. Er wordt op landelijk, provinciaal maar ook op gemeentelijk niveau samen met TenneT en Enexis heel hard gewerkt om tot oplossingen te komen”, aldus Webbink. Webbink vertelde dat er al wel batterij oplossingen zijn om de opgewekte stroom op te slaan, maar dat dit nu nog te kostbaar is. “We verwachten eigenlijk dat er op niet al te lange termijn in ons gedeelte van Overijssel ook een oplossing wordt geboden over hoe we hier mee om moeten gaan.” Particulieren hebben nu praktisch geen last van de problemen met het netwerk.

Zon energie

Ook het onderwerp van grondgebonden zonneparken kwam ter sprake. Daarbij werd vooral opgemerkt dat eventuele nieuwe projecten in de gemeente eigenlijk worden geremd. “Er zijn in Ommen nu twee zonneparken goedgekeurd. Maar nieuwe aanvragen blijven inderdaad liggen. De gemeenteraad heeft verzocht een ‘beleidskader zon’ te maken. Daarin wordt dan vastgesteld onder welke condities en randvoorwaarden, en vooral ook waar, we eventueel ‘zon op grond’ willen toestaan”, gaf Webbink aan. Het standpunt van een aanwezige dat het bespreken van nieuwe plannen voor zonne-energie bij de bijeenkomst van gisteravond geen zin zou hebben werd tenietgedaan. “Initiatieven van onderaf, met draagvlak en acceptatie vanuit de omgeving, die gezamenlijk met deze eigen omgeving worden opgezet verhogen wel de slagingskans”, reageerde Webbink.

Op welk termijn er zicht komt op een uitbreiding van de zonne-energie in Ommen is nog maar de vraag. “Het is aan de gemeenteraad om een besluit te nemen over het ‘beleidskader zon’. Maar we zitten te koersen om het beleidskader rond het einde van het eerste kwartaal van volgend jaar vastgesteld te hebben. Dat gaat dan niet alleen om zon op grond, maar om daken en dergelijken.” Maar dit kader van de gemeente is niet enigste knelpunt dat de uitbreiding van zonne-energie in Ommen tegenhoudt. De capaciteit van het netwerk is een technisch probleem dat door netbeheerder TenneT moet worden opgelost, maar concreet beeld op wanneer deze oplossing er is ontbreekt nog.

Verheijen merkte op dat op de website van netbeheerder Enexis weinig ‘hoop’ geeft. “De eerste datum die ik kon vinden op de website is 2024 voor ergens in het noorden van het land, en 2025 voor hier dichter in de buurt. Maar voor onze regio in Overijssel staat n.v.t. aangegeven.” Ook Webbink heeft dit gezien. “Dat is geen perspectief wat je kunt bieden. Ook daar is op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau overleg over. Er wordt hard gewerkt om een reëel perspectief duidelijk te krijgen. Maar de gemeente heeft dat helaas niet in de hand.”