Ommen – De nieuwste uitgave van het Ommer historisch tijdschrift De Darde Klokke staat dit keer in het teken van de Ommer Indiëgangers. Tussen 1945 tot 1949 werden tienduizenden dienstplichtige Nederlandse soldaten (en vrijwilligers) naar ‘Indië’ -het huidige Indonesië- gestuurd om daar ‘orde en vrede’ te brengen. In de uitgave staan verschillende verhalen van mannen uit de gemeente Ommen, die in dienst van Nederland in het verre, onbekende ‘Indië’ verplicht of vrijwillig hun leven en jonge jaren in de waagschaal stelden. Sommige verhalen zijn uit eerste hand, anderen uit overlevering. Uit de gemeente Ommen zijn 132 mannen uitgezonden geweest.

Eerste exemplaar

Burgemeester Hans Vroomen en Rink Lantinga mochten het eerste exemplaar officieel in ontvangst nemen van Alex Schuurman en Sir Schokkenbroek namens De Darde Klokke. Dat gebeurde bij het oorlogsmonument aan de muur van het gemeentehuis. De 90-jarige Indië veteraan Rink Lantinga uit Rotterdam was hiervoor speciaal uitgenodigd om naar het gemeentehuis te komen samen met zijn echtgenote, zoon Wietse en dochter Marja en aanhang.

Lantinga, toen wonende in de buurtschap Junne, heeft een dagboek bijgehouden gedurende zijn verblijf in Nederland-Indië. Daarin beschrijft hij zijn militaire rol niet meer dan het ‘passen op de winkel’, vooral omdat politionele acties toen al voorbij waren. Dat gold niet voor alle Indiëgangers, die wel te maken hadden met het handhaven van orde en rust door middel van bewapende patrouilles.

“We gingen het onbekende en onbestemde tegemoet. Het begin van een -wat na terugkomst- een leuke vakantie in een tropisch land op staatskosten bleek te zijn. De pachters van het landgoed Junne hadden voor de deur een ereboog gemaakt. Geweldig! Ook stond er een nieuwe fiets te glimmen!”, aldus Lantinga over zijn ervaringen van toen.

Herdenking

Op 15 augustus 1945 is de officiële internationale datum van het einde van de Tweede Wereldoorlog. 15 augustus is ook de dag dat álle slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de directe gevolgen daarvan herdacht worden. Ruim zesduizend mannen zijn helaas nooit van hun missie teruggekomen. Zij sneuvelden, verongelukten of overleden aan ziektes. In Ommen wordt Lubbertus Stam herdacht met zijn naamsvermelding op het oorlogsmonument.

Vermissing Bertus Stam

Eén van de verhalen in de uitgave gaan over Lubbertus (Bertus) Stam. Hij vertrok in de zomer van 1947 vanuit Rotterdam met het schip ‘Volendam’. Na een lange bootreis van bijna 3 maanden werd Bertus bij aankomst in Nederlands-Indië gelegerd in Batavia. Bertus stuurde regelmatig brieven naar huis. Maar dan komt er een moment dat zijn brieven uitblijven. Zijn familie in Nederland en zijn broer in Batavia delen hun zorg aan de legerleiding. De ongerustheid bij de ouders wordt al maar groter. En dan bereikt een triest bericht van de legerleiding de ouders: “Uw zoon wordt vermist”.

In de brief staat dat Bertus gesneuveld is op een nachtelijke patrouille te Srojo. Dat geschreven wordt “gesneuveld” was wellicht bedoeld als verzachting, want werkelijk blijkt dat Bertus Stam als vermist wordt opgegeven om nooit meer teruggevonden te worden, behalve dan enkele kledingstukken op de plek waar hij samen met enkele andere militairen die nacht patrouilleerde. Na een half jaar vol onzekerheid wordt de vermissing bevestigd.

Alleen de bagagekist van Bertus keert terug naar Ommen. Geen laatste rustplaats voor Lubbertus Stam; wel wordt hij op de Militaire Begraafplaats Menteng Pulo in Djakarta herdacht met zijn naam en 5 augustus 1949 als overlijdensdatum.

Zwarte kanten

In de brieven die Bertus eerder had gestuurd bespaarde hij zijn ouders de zwarte kanten van de oorlog. Liever beschreef hij de Indische natuur waar hij van genoot en die hem overweldigde. En de enorme hitte die hem soms te veel werd. Af en toe liet hij iets van zijn angsten doorschemeren voor de Indische stiltes, voor snelle sluipmoordenaars en voor overvallen tijdens nachtelijke patrouilles. Hij snakte naar nieuws uit Nederland. Zelf stuurde, en beschreef hij fotootjes op van zijn bootreis Rotterdam – Indonesië. Hij vroeg dringend deze met zorg te bewaren voor als hij weer thuis zou komen.

Abonnees van de kwartaaluitgave van De Darde Klokke krijgen het tijdschrift thuis toegestuurd. Losse nummers van De Darde Klokke zijn te koop bij Read Shop aan de Kruisstraat 3 in Ommen.