Ommen – De collecte van het Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding. Al sinds 1950 een bekend gezicht aan de Nederlandse voordeuren. Naast donaties uit nalatenschappen en van de ruim 800.000 vaste gevers, is het één van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de organisatie. Met deze giften financiert het baanbrekend onderzoek, en de (na)zorg voor kankerpatiënten. Door de coronapandemie konden er het afgelopen jaar minder collectanten langs de deuren. Maar in 2019 -het laatste ‘normale’ jaar- werd er met alleen de collecte ruim 5,8 miljoen euro opgehaald.
Ook Ommen geeft tijdens de jaarlijkse collecte vele duizenden euro’s. Het organiseren van die collecte is al vele jaren in handen van vrijwilligers Miranda Nijzink en Lidy Zwiers. Respectievelijk 20 en 30 jaar zetten zij zich in voor de coördinatie van de collecteweek. Lidy werd toen ze in een nieuwe wijk kwam te wonen gevraagd om te collecteren. Niet veel later werd ze wijkhoofd, en uiteindelijk ruilde ze die functie om voor het voorzitterschap. Zo’n twintig jaar geleden trok Lidy ook Miranda naar het bestuur. Die er sindsdien verantwoordelijk is voor de financiën.
Frisse wind
Na gezamenlijk 50 jaar aan vrijwilligerswerk voor het KWF vinden beiden dat het tijd is voor een ‘frisse wind’. Na de collecte van vorig jaar werd er al een oproep gedaan voor opvolgers, maar de zoektocht wil nog niet slagen. “Het is goed dat er eens anderen opstaan. Maar het is gewoon ontzettend moeilijk om opvolgers te vinden”, zegt Lidy. En het zijn niet alleen die bestuursfuncties die moeilijk te vullen zijn. De hoop is dat nieuwe coördinatoren ook een impuls aan de collecte kunnen geven. “Nieuwe mensen brengen ook een nieuw relatienetwerk met zich mee, en nieuwe mensen die kunnen worden gevraagd om te collecteren.”
Nieuwe doelgroep
Want hoe bizar het wellicht ook klinkt, het lukt al jaren niet meer om elk jaar bij iedere Ommenaar met een collectebus aan de deur te staan. Voorheen was Ommen met zo’n 200 collectanten relatief gesproken een toploper, maar volgens Miranda is dat aantal de laatste jaren gezakt naar nu ruim 160 collectanten. Een deel stopt om bijvoorbeeld eens voor een andere organisatie te collecteren. Maar het is vooral vergrijzing die parten speelt. Volgens Miranda is zeker de helft minstens 65 jaar en ouder.
“Er is veel vergrijzing, waar moeilijk nieuwe collectanten voor te vinden zijn. De jonge generatie staat er gewoon minder om te springen om even een uurtje met een bus door de straat te gaan”, ligt Lidy toe. “Je eigen netwerk van kennissen en vrienden raakt op gegeven moment natuurlijk uitgeput.” De gedachte is dat opvolgers dan ook een nieuwe doelgroep van potentiële collectanten met zich meebrengen. “Nieuwe mensen brengen een frisse wind, met ook nieuwe ideeën of aanpak”, vult Miranda aan. “Ik denk ook dat die doorstroming gezond zal zijn”, aldus Lidy.
Vergrijzing
Vooral in het buitengebied en de kernen is dat gebrek aan nieuwe aanwas een probleem. “Op zich niet gek, met de grote afstanden tussen de woningen”, begrijpt ook Lidy. “En je hebt vaak ook met honden te doen, wat niet iedereen durft”, vult Miranda aan. Ook in kernen als Lemele, waar een hechte gemeenschap is, betekend het stoppen van de oude garde, dat er niet meer overal kan worden gecollecteerd. “Er staat niemand op”, zegt Miranda. Wezenlijk is de traditionele collecte de afgelopen decennia niet veranderd.
Wel werd er op de bus een scanbare QR-code voor iDeal betalingen toegevoegd. En ook de ‘digitale collecte’, bijvoorbeeld via social media, neemt de laatste jaren toe. Toch is de contante collecte volgens beide voorlopig nog niet achterhaald. “Het zijn giften die op een andere manier nog niet binnenkomen”, meent Lidy. Maar Miranda merkt wel op dat de belangstelling minder wordt, en de inkomsten achteruitgaan. “Daarom denk ik dat het ook wel goed is als er wat jongere mensen instappen. Die zijn meer verbonden met het digitale”, aldus Miranda.
Wijkhoofden
Naast het aantal collectanten loopt ook het aantal wijkhoofden terug. Dat zijn de mensen die de collectanten in een wijk aansturen. “Zonder hen wordt die collecte niet aangestuurd, en wordt er dus niet gelopen. Dat is natuurlijk super zonde”, zegt Lidy. Ook dat is een hekelpunt voor de collecte in het buitengebied. Zo lukt de collecte in bijvoorbeeld Witharen niet meer. In plekken als Beerzerveld, Lemele, Stegeren en Vilsteren worden delen wel gedaan. Maar niet de hele kern. “We missen nu dus echt nog wel een paar wijkhoofden. Dat is heel vervelend”, zegt Lidy. Nog zeker vijf wijkhoofden zijn vrij dringend nodig.
Belangrijk
Beide benadrukken hoe belangrijk de KWF-collecte is. “Elke collecte is natuurlijk belangrijk. Maar zoveel mensen krijgen hier mee te maken. Eén op de drie krijgt er zelf mee te maken, en iedereen heeft het van dichtbij mee gemaakt”, zegt Lidy. Met de intrede van de coronapandemie zijn de inkomsten van het KWF flink gedaald. Heel veel acties gingen niet door, en ook dit jaar gebeurt er nog weinig tot niets. Noodgedwongen bezuinigingen bij de organisatie hadden al zeker 30 ontslagen tot gevolg.
“Daardoor is de komende collecte wellicht wel belangrijker dan ooit”, denkt Miranda. “Het onderzoek is superbelangrijk. Steeds meer mensen overleven kanker, en hebben langer nazorg nodig”, vult Lidy aan. Het KWF helpt ook met die nazorg. “Daar doe je het voor. Dat mensen perspectief hebben op genezing, maar ook nog na die tijd geholpen kunnen worden.” De oproep is dan ook om te doneren als er een collectant aan de deur verschijnt. “Het is natuurlijk een heel laagdrempelige manier om geld te geven. Als iedereen er maar een euro ingooit, dat tikt wel aan.” Lidy en Miranda gaan voorlopig dan ook nog wel door met collecteren.
Gezocht
Behalve de wettelijke leeftijdsgrens van 18 jaar zijn er geen eisen aan nieuwe collectanten, wijkhoofden of coördinatoren. “Enthousiast zijn en willen inzetten voor het KWF. Meer is niet nodig”, zegt Miranda. Lidy verteld dat het slechts om een aantal uren per jaar gaat. Het coördineren is ook absoluut geen ingewikkelde functie. “Het administratieve gedeelte wordt allemaal stapsgewijs uitgelegd”, licht ze toe. De taak is voornamelijk in het voorjaar zorgen dat er genoeg collectebussen komen, en voordat de collecte begint deze verdelen onder de wijkhoofden.
Die wijkhoofden coördineren de collecte in hun wijken. Dat is elk jaar even contact leggen met de collectanten, en zorgen dat de collectebussen bij hen terecht komen. Achteraf wordt het ingezamelde geld geteld. “Dat wordt dan naar ons toegebracht, en wij storten het af”, zegt Miranda. Het enige wat van de opvolgers van Miranda en Lidy wordt gevraagd, is dan ook om de jaarlijkse collecte in goede banen te laten lopen. “Uiteraard mag men een sponsorloop of iets houden, maar dat hoeft niet. Het wordt niet van jou gevraagd als collecteteam dat je nog extra activiteiten doet”, aldus Lidy.
Er wordt gehoopt dat nog voor de komende collecte in september zich mensen aandienen. “Dan kunnen ze nu nog een collecte meedraaien”, zegt Miranda. “Het mooiste zou zijn als het wat jongere mensen zijn, die dan ook collectanten in die leeftijd kunnen vinden. Maar iedereen is natuurlijk welkom”, aldus Lidy.
Mensen die belangstelling hebben in de coördinatiefuncties kunnen contact opnemen met Miranda Nijzink (g.Miranda@hotmail.com) of Lidy Zwiers (lidyLidyhoogeveen@hotmail.com). Voor de wijken Ommen Zuid, Dante Zuid, Witharen, Lemele en Beerzerveld worden wijkhoofden gezocht. Wie daar meer over wil weten kan contact opnemen met Simone Hogenkamp (s_stelpstra@hotmail.com).