Ommen – Voordelig wonen in een gebruikte zeecontainer, die van alle gemakken is voorzien en is omgebouwd door mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Dat is het gedachtegoed achter het projectidee ‘Betaalbare woningen leveren betaalde banen op’ van werkleerbedrijf Larcom en innovatief bouwbedrijf ZeecontainerWoningen uit Ommen. Met dat idee dingt Larcom mee naar een bedrag van maar liefst één miljoen euro. De sociale werkvoorziening kan dat bedrag winnen met de Werkinnovatie Prijs 2020. Die prijs werd afgelopen juni door maatschappelijk ontwikkelaar Start Foundation in samenwerking met Cedris, de landelijke vereniging voor een inclusieve arbeidsmarkt, in het leven geroepen.

Werkinnovatie Prijs

Sociale werkbedrijven en ondernemers die lid zijn van Cedris werden uitgedaagd, om naast de reguliere bedrijfsvoering op een innovatieve wijze nieuw werk te organiseren; dat ook inspeelt op maatschappelijke vraagstukken. Om zo nieuwe betaalde banen te creëren voor mensen die door een afstand tot de arbeidsmarkt nu vrijwel kansloos zijn. Larcom en ZeecontainerWoningen willen het maatschappelijke vraagstuk van woningnood aanpakken met een betaalbare oplossing.

Finalist

Larcom zit nu bij de tien finalisten van de Werkinnovatie Prijs, die met hun projectidee meedingen naar maximaal één miljoen euro. Deze finalisten werden geselecteerd uit 62 projectideeën, variërend van nieuwe banen in de circulaire economie tot nieuwe banen in de ouderenzorg. Richard van Velzen, manager Werkleerbedrijf Larcom, werd direct enthousiast toen hij hoorde van de uitdaging. “Wij zoeken al langer naar nieuwe arbeidsplaatsen voor werkzoekenden die nu achter het net vissen. We kenden ZeecontainerWoningen al, wisten waar ze mee bezig zijn. Wat nu als we dat productieproces zo zouden kunnen inrichten dat we die containers als woningen aan de lopende band zouden kunnen bouwen in een unieke fabriek, zoals ook auto’s worden gemaakt? Dat levert passende werkplekken op die geschikt zijn voor onze doelgroepen.”

Basis

ZeecontainerWoningen uit Ommen is het enige bouwbedrijf in Nederland dat zich volledig heeft toegelegd op bouwen met als basis zeecontainers. “Tot nu toe zijn het vooral villa’s, kantoren en woningen voor tweeverdieners en hogere inkomens die we produceren. Met deze samenwerking willen we naast het lagere segment ook het middensegment bedienen dat nu niet op de woningmarkt aan bod komt. Daarmee stimuleren we de doorstroming. Dat is hard nodig, want er is een groot tekort aan woningen in ons land”, zegt Tom Mulder van ZeecontainerWoningen.

Oprichter Niek Jansen begon de onderneming zo’n vier jaar geleden. “Ik had een sedumkwekerij, en kon een keer in de winter niets doen. Ik ontdekte het concept van zulke woningen via internet. Ik dacht wat mooi is dat, dat gaan we doen. Ik heb toen lokaal de eerste container gekocht. Daar ben ik samen met mijn vriendin mee aan de slag gegaan, en die verkochten we gelijk.”, legt Jansen uit. Later werd het idee vertaald naar nieuwbouwwoningen, die voldoen aan het Nederlandse bouwbesluit. En het blijft niet enkel bij woningen. “Dat kan van alles worden. Zoals tuinkantoren, tuinhuizen, sauna’s. Eigenlijk in het breedste zin van het woord.”

Zeecontainers

De bouwwerken die worden geproduceerd zijn zeer duurzaam, en kunnen helemaal naar wens van de klant worden opgezet. Prefab onderdelen worden natuurlijk wel vaker in de bouw gebruikt, zoals kant en klare dakkapellen. Maar bij ZeecontainerWoningen wordt dat tot het hoogste niveau verheven. “Totaal anders dan de normale bouw. We bouwen hier de complete woningen vanaf een zeecontainer op in één fabriek”, zegt Jansen. De zeecontainer is daar een perfecte basis voor. “Het mooie is natuurlijk dat die is gemaakt voor transport. Daardoor kunnen we ze hier helemaal afbouwen, en dan gemakkelijk verplaatsen.”

Op locatie hoeft vervolgens amper wat te worden gedaan. Een fundering is niet nodig, want de zeecontainer is gemaakt om vrachten van tienduizenden kilo’s te dragen. “Normaal zou je traditioneel alles moeten bouwen op locatie, continue heen en weer reizen. We bouwen het hier helemaal compleet op. Een tuinkantoor plaatsen we bijvoorbeeld in een uur. Het is enkel een kwestie van op de plek hijsen, en we zijn weg”, motiveert Jansen. De zeecontainers die worden gebruikt zijn nagenoeg nieuw, maar wel gebruikt. Nadat ze de aardbol zijn rond gegaan worden ze op een werf in Rotterdam verkocht. “Daar staan ze opgestapeld, en kun je ze gewoon uitzoeken.”

De bouwwerken die met de zeecontainers worden gebouwd zijn zeer sterk en degelijk. “De containers zijn van cortenstaal (een weervaste metaallegering, red.) en gemaakt om 50 jaar op zee te zijn. Ze zijn dus ook gemaakt voor zee invloeden; zout en noem alles maar op”, aldus Jansen. De standaard zeecontainer wordt geproduceerd om een vracht van dertig ton te vervoeren, met meestal nog vele soortgenoten er bovenop gestapeld. “Voor de woningbouw pakken wij de buitenkant helemaal in. Dus er komt geen wind, geen weersinvloeden niks meer bij. En ze zijn super geïsoleerd. Zo goed is een woning nog niet geconserveerd.” Voor de bouw van de woningen wordt gebruik gemaakt van gerecyclede materialen, en ze worden voorzien van groendaken van Sedum. Dit zorgt ervoor dat CO2 en stikstof wordt opgevangen en gefilterd.

Educatie

Door het productieproces te vereenvoudigen en op te splitsen, kunnen de woningen in serie worden gemaakt op één locatie. Hierdoor ontstaat ook de mogelijkheid om meerdere soorten werk op één plek in te richten, zodat er voor een bredere groep mensen wat te doen is. “Als je dit proces kan opknippen in blokken waarin je eigenlijk iedereen kan inzetten zonder iets aan scholing te hebben is dat natuurlijk fantastisch. Ook kan de juiste begeleiding makkelijk georganiseerd worden”, legt Van Velzen uit. Daarvoor moet het proces wel heel anders worden opgezet, en moet er meer ruimte zijn. “Het proces moet anders ingericht worden, er moeten robots bij, machines, een andere ruimte. Dat kost gewoon geld, daarvoor zal je moeten investeren. Die prijs kan daar heel veel in helpen. Om hulpstukken te maken, scholing te geven en begeleiding in te zetten. Het zou echt een enorme boost zijn om dat op gang te helpen”, zegt Van Velzen.

Op de werkvloer worden de werknemers dan de benodigde vaardigheden bijgebracht. “Bovendien willen we een dag in de week besteden aan scholing, educatie en het vergroten van de vakkennis van deze mensen. Daarvoor schakelen we gepensioneerde vakspecialisten in. Zo blijft hun expertise voor de bouw behouden. De werknemers brengen hun kwaliteiten op een hoger peil, waardoor er straks ook een beroep op hen kan worden gedaan voor andere activiteiten van het bedrijf. Het aanleggen van de ‘groendaken’ bijvoorbeeld, om CO2 af te vangen”, aldus Tom Mulder.

Interesse

Sinds bekend is dat Larcom meedingt naar de Werkinnovatie Prijs, heeft de telefoon bij Van Velzen niet stil gelegen. “De gemeente vindt het idee zeer interessant. Ook woningbouwverenigingen en de Ondernemersvereniging van Ommen willen ons helpen bij het opzetten van een businessplan. De beste impuls zou natuurlijk zijn dat we de prijs in de wacht slepen. Dan kunnen we het project snel naar het gewenste niveau opschalen”, zegt de manager. Wethouder Bongers van de gemeente Ommen is onder de indruk van de containerwoningen. “Als je het niet weet heb je niet in de gaten dat het oorspronkelijk containers zijn geweest”, zegt de wethouder. Hij noemt het idee een ‘prachtig samenwerkingsverband waarin eigenlijk alleen maar winnaars zijn’.

Subsidie

“Winnaars in de zin van economie, betaalbare woningen, maar ook als het gaat om participatie”, aldus Bongers. Hij ziet goede kansen voor banen bij Larcom, dat nu zo’n zeshonderd mensen in dienst heeft. “Wij denken dat het project betaalbare banen op kan leveren. Zeker voor mensen die op dit moment een achterstand op de arbeidsmarkt hebben. (…) Het zou ontzettend mooi zijn als het ook gaat lukken. Ik denk het mes echt aan vele kanten kan snijden in positieve zin.” Larcom geeft aan dat zij veel mensen als potentiële werknemers voor het project zien, om ze zo uit de uitkering en aan het werk te krijgen.

Wethouder Bongers verteld dat de gemeente vanwege dat perspectief op een vaste baan bereid is om waar nodig loonkostensubsidie te verstrekken. “Om daarmee ook een stuk garantie te geven dat er voor een langere termijn arbeidskrachten aangeleverd worden, en het project kan draaien”, verklaard Bongers. Ook de gemeente Hardenberg, waar Larcom tevens actief is, heeft die toezegging gedaan. “Ze hebben gezegd, als jullie mensen hiermee een betaalde baan kunnen geven. Dan kunnen wij voor het eerste jaar 50 procent van de loonkosten als subsidie geven, dat is toch fantastisch”, reageert Van Velzen. “Het is heel simpel, met 50 procent van de loonkosten kunnen we twee keer zoveel mensen voor hetzelfde geld aan het werk zetten.” Voorzichtig ingeschat verwacht Van Velzen dat in het eerste jaar enkele tientallen mensen aan de gang kunnen. “Maar dat kan zomaar vermenigvuldigen in de volgende jaren.”

2021

De tien finalisten kregen elk 10.000 euro om het idee uit te werken naar een haalbaar bedrijfsmodel. Morgen moeten die plannen ingediend zijn, en dat zijn die uit Ommen reeds. “We hebben gezamenlijk een heel mooi businessplan gemaakt”, aldus Van Velzen. Eind januari volgend jaar kiest een onafhankelijke jury maximaal drie winnaars. Die kunnen dan elk tot maximaal één miljoen euro ontvangen van de Start Foundation, om als startkapitaal te gebruiken en hun plan(en) daadwerkelijk op te starten. Het is nu dus vooral afwachten in Ommen. “We zouden het eigenlijk heel raar vinden als we niet zouden winnen”, zegt Van Velzen glimlachend. “We wachten af, maar wij geloven echt in dit plan.”