Ommen – De sterk stijgende energieprijzen, gepaard met de hoogste inflatie in bijna 40 jaar, maakt dat veel financieel kwetsbare mensen in de problemen dreigen te komen. Uit TNO-onderzoek blijkt dat 5,9% van de huishoudens in Ommen daarmee te maken kan krijgen; landelijk zijn dat ruim een half miljoen huishoudens. Het gaat dan vaak om huishoudens met enerzijds een laag inkomen, en anderzijds hoge energiekosten.

Het Rijk besloot enige tijd geleden al om huishoudens ‘die het echt nodig hebben’ te compenseren, maar dat bleek lastiger dan gedacht. Er werd daarom een generieke verlaging van de energiebelasting aangekondigd; in de praktijk goed voor ongeveer 400 euro per huishouden. Maar de uitkering daarvan laat nog op zich wachten, en is er dus geen sprake van maatwerk.

Zodoende is bij de hoogte van de compensatie geen onderscheid tussen financiële situaties, dan wel de energiekosten. Voor sommige mensen zal de compensatie een leuke meevaller zijn, terwijl het voor anderen een broodnodig soelaas is. Bovendien zal het lang niet voldoende zijn om de almaar stijgende energieprijzen volledig te kunnen compenseren.

Ommen Geeft Warmte

Hulp bieden aan de minderbedeelden gaat de kerken in Ommen zeer aan het hart. En in tegenstelling tot de overheid zeggen zij met hun netwerken wel maatwerk te kunnen leveren. Dus toen bij de kerkgemeenschappen reacties kwamen van mensen die aangaven de energiecompensatie van het Rijk simpelweg niet nodig te hebben, zag men een manier om die hulp vorm te geven. “Hoe mooi zou het dan zijn als deze mensen hun bijdrage beschikbaar zouden stellen voor mensen, die juist door de fors gestegen energieprijzen in financiële nood komen”, reageerde de initiatief nemende dominee Kest Jelsma destijds.

Vorig jaar werd de werkgroep ‘Ommen geeft warmte’ opgezet, en gevuld met vertegenwoordigers van alle Ommer kerken werd de actie in gang gezet. Het concept is niet zo ingewikkeld: De compensaties vanuit het Rijk van mensen die bereid zijn deze te schenken inzamelen, om dit vervolgens weer te verdelen onder de mensen die het hard nodig hebben. Beide taken zijn ondergebracht bij afzonderlijke subgroepen.

Boodschappen

Het verdelen bracht nog wel wat vraagstukken met zich mee. Er moet vanzelfsprekend voorkomen worden dat mensen die een uitkering ontvangen, door de gift verder in de problemen raken. Om daarover uitsluitsel te krijgen werd aan het begin van de actie het gesprek aangegaan met de gemeente. “Het Samen Doen team heeft aangegeven dat als het in natura gebeurt, tot een bedrag van 200 euro, dat geen probleem zal zijn voor de mensen die iets ontvangen”, licht Jelsma toe. Wethouder Leo Bongers beloofd desgevraagd dat de gift in ieder geval geen problemen zal opleveren met de gemeentelijke uitkeringen.

Bedacht werd om de steun te verwezenlijken in tegoedbonnen voor levensmiddelen. Daarbij zijn plaatselijke supermarkten JUMBO en Albert Heijn betrokken. “De waarde van de bonnen wordt nog iets verhoogd door de supermarkten. Het komt in kleinere coupures; verdeeld over meerdere kleinere bonnen”, verklaard Jelsma. “De ontvangers kunnen straks hun bonnen ook zelf scannen, zodat men niet in de rij bij de kassa de bonnen hoeft te tonen. Dat geeft toch een stukje privacy.”

De werkgroep heeft in beginsel de 200 euro die de gemeente aangaf als richtlijn aangehouden; maar het uiteindelijke bedrag is natuurlijk afhankelijk van aanbod én vraag. Jelsma beseft daarbij ook dat het net als de steun van het Rijk, voorlopig alleen druppel op de gloeiende plaat is. “Er moet structureel iets veranderen, want eenmalig een bedrag om boodschappen te doen gaat het probleem van de hoge energieprijs en de inflatie op de langere termijn niet oplossen.”

Brief

Mattheu Stevelink is de contactpersoon voor de subgroep die zich richt op de verdeling naar de getroffen minima. Hij onderstreept dat de actie enkel kan slagen door de betrokkenheid van de gemeente. Dit omdat de kerken geen adresgegevens hebben van de mensen die mogelijk in de financiële problemen raken. De gemeente geeft die adressen niet, maar is wel bereid een brief en een aanmeldingsformulier voor het initiatief te verzenden. Dat doet het één deze dagen naar de inwoners die vanuit de participatiewet aanspraak maken op een bijstandsuitkering.

Wethouder Bongers benaderd dat daarbij geen persoonsgegevens worden overgeheveld: “Wij hebben natuurlijk wel beeld van een mogelijke doelgroep. Die zullen wij aanschrijven, en daarbij kunnen zij zelf beslissen of ze een verzoek indienen tot een tegemoetkoming.” De kerken hebben zelf al ruim 20 aanmeldingen ontvangen. “Daarnaast hebben wij contact gelegd met verschillende instanties, die contact hebben met mensen die mogelijk tot onze doelgroep behoren, met het verzoek om het initiatief bij deze mensen onder de aandacht te brengen”, licht Stevelink toe.

Het is nu nog moeilijk te zeggen hoe groot de doelgroep uiteindelijk zal zijn. In het verleden werden bij acties rond de feestdagen circa 150 huishoudens bereikt. “Maar energiearmoede kan ook groter zijn. Het is niet één op één terug te vertalen naar eerdere acties. Dat hoeft niet precies dezelfde groep te zijn als die nu getroffen wordt”, benadrukt Bongers. Stevelink hoopt dat naar aanleiding van de brief veel aanmeldingen komen, maar ook als gevolg van het onder de aandacht brengen door andere instanties.

Mensen die buiten deze bestanden vallen kunnen zich ook melden. Na afloop van de actie zullen alle namen en adresgegevens weer worden vernietigd.

32 mille

Het inzamelen van geld is in ieder geval goed op gang; met eind vorige week zo’n 32.000 euro in het Warmtefonds. Daarmee zouden nu al zo’n 160 huishoudens geholpen kunnen worden. De opgaveformulieren kunnen tot uiterlijk 27 februari aanstaande worden ingediend. Deze worden dan beoordeeld door de Stichting Noodfonds Ommen, deze ‘neutrale’ partij is onafhankelijk van de kerken en de gemeente. Na een goedkeuring van de aanvragen zullen de tegoedbonnen worden verdeeld. Jelsma verwacht dat deze in april kunnen worden rondgebracht.

Politiek

Niet alleen de Ommer samenleving is in actie gekomen om de kwetsbare groep te helpen. Bij de behandeling van de begroting van 2022 afgelopen november werd door de fractie van de PvdA de motie ‘Energiearmoede’ ingediend; die vervolgens unaniem werd aangenomen. Met de motie werd het dagelijks bestuur van de gemeente opgedragen om een energiefonds op te richten, en stelde daarbij een bedrag van 50.000 euro beschikbaar.

De wethouder gaf toen al wel aan dat dit de nodige uitwerking zou vereisen. Afgelopen januari liet het college weten dat het bezig was om te kijken of het eventueel samen kon optrekken met de kerken. “We hebben een gemeenschappelijk belang, en we willen eigenlijk dezelfde doelgroep bereiken. Wij willen ook zorgen dat het geld op de goede plek komt”, deelde Bongers vorige maand.

Verschillende plannen werden bekeken. “We moeten natuurlijk oppassen dat mensen niet ergens anders gekort gaan worden.” Maar na het een en ander door de advocaten van de gemeente juridisch te hebben laten toetsen, is besloten om de motie praktisch in te vullen door aan de actie van de kerken bij te dragen. “Daar hebben we aan moeten puzzelen, onder meer met de AVG. Maar we denken dat we nu een formule hebben waarbij wij de uitvoering goed bij het maatschappelijke initiatief neer kunnen leggen”, licht Bongers toe.

Verdubbelen

Dat doet het door de waardebonnen die worden uitgedeeld in waarde te verdubbelen. Dat tot een maximale bijdrage van de door de raad beschikbaar gestelde 50.000 euro, komend uit de goed gevulde algemene reserve. Jelsma reageert positief op de aangekondigde bijdrage van de gemeente: “Als we iedereen die zich heeft gemeld in plaats 200 euro, 400 euro kunnen geven. Dan gaan we dat natuurlijk doen.”

Het Rijk heeft ook geld beschikbaar gesteld voor een extra energietoeslag van 200 euro voor huishoudens met een laag inkomen. Gemeenten moeten deze eenmalige toeslag uitkeren. Bijstandsgerechtigden zullen de extra toeslag automatisch ontvangen. Maar voor anderen die eventueel in aanmerking komen zijn nog geen richtlijnen bekend gemaakt. De verwachting is wel dat dit binnenkort zal gebeuren.

Mensen die buiten de lijsten van de gemeente en andere instanties vallen, maar wel denken in aanmerking te komen voor de waardebonnen, kunnen ook zelf contact opnemen via ommengeeftwarmte@gmail.com.