Ommen/Eerde – De historische zichtas van kasteel Eerde, tussen Ommen en Den Ham op het gelijknamige landgoed, is weer terug. Daardoor is het mogelijk om vanuit het kasteel helemaal in de verte naar de huidige boswachterij Ommen te kijken, zoals dat ook mogelijk was toen het kasteel in 1715 werd gebouwd. Dit is voor Natuurmonumenten een belangrijke mijlpaal in het programma Eerde 2020; het laatste puzzelstukje van de symmetrische laanstructuur op Landgoed Eerde is ermee gelegd.

Geen feestje

Afgelopen maanden heeft Natuurmonumenten samen met nutsbedrijven en de aannemers hard gewerkt om de ontbrekende schakel in de zichtas te herstellen. Maar door het coronavirus was er geen feestelijke opening. “Heel jammer, maar begrijpelijk. Ik had me erg op dit feestje verheugd. De wethouder en ook studenten van de internationale school Eerde hadden een belangrijke rol in het programma. We hopen dat we in een later stadium nog iets kunnen organiseren voor alle betrokkenen”, aldus Natuurmonumenten boswachter Olga de Lange.

18-eeuwse symmetrie

Natuurmonumenten is naast natuurbeheerder ook beheerder van cultureel erfgoed. “Wij kiezen op Landgoed Eerde heel bewust voor herstel van de oorspronkelijke 18-eeuwse aanleg, de strakke symmetrische vakken met daarin de lange zichtassen. Historisch onderzoek heeft aangetoond dat het uniek is voor Nederland en dat er nog zoveel van het oorspronkelijke ontwerp aanwezig is”, zegt tuinbaas Maarten Vos.

Kilometerslang

De lange zichtlijn -die nu is teruggekeerd- loopt na het herstelde deel nog een stuk door in de boswachterij Ommen via het ‘Grand Canal’, met aan weerzijde een dubbele dennenlaan. Op een historische kaart uit 1783 is te zien hoe de laan doorliep tot op de ‘woeste gronden’. De vroegere baron kon zo vanaf het kasteel helemaal tot het eind van zijn landgoed kijken.

De herstelde lanen liggen -vanaf het kasteel gezien- aan de overkant van de Hammerweg gecreëerd. Daar zit ook een kantoor van Natuurmonumenten. Tussen de zichtlijn door loopt een nieuw aangelegde toegangsweg naar de burelen van de boswachters, alvorens af te buigen naar de parkeerplaats. De rest van het middengedeelte tussen de 130 jonge eiken wordt ingezaaid. Hier moet een bloemenweide met inheemse planten verscheiden, met aan weerszijden gazon.

Kunstwerk

Voor het herstel van de zichtas moesten een aantal oude bomen noodgedwongen wijken. Ook voor boswachters was het natuurlijk best een lastige keuze om gezonde bomen te kappen. Natuurmonumenten heeft dan ook geen doelstelling voor houtoogst. Het hout dat vrijkomt bij dit soort projecten wordt daarom zoveel mogelijk gebruikt voor verwerking in de bouw, of voor meubels en dergelijke. Daarom hebben twee grote eiken een bijzondere bestemming gekregen: één eik staat nu als klimboom in de speelnatuur op Texel. Van de andere eik is door houtkunstenaar Maurice de Meijer uit Dalfsen een levensecht ogende dassenfamilie en ringslang gehaald. Deze staan als kunstwerk bij de parkeerplaats voor het kasteel.

Voor toekomst behouden

Boswachter Olga de Lange is trots dat de zichtas weer compleet is. “Natuurlijk, het is nu nog een beetje kaal. De 128 jonge eiken moeten nog verder uitlopen en het gras moet nog gaan groeien. Maar dat ziet er binnenkort al veel groener uit. Ik ben blij dat we op landgoed Eerde samen met de gemeente Ommen en de Nationale Postcode Loterij zoveel kunnen doen om de oude grandeur van het landgoed te herstellen. Zo kunnen ook toekomstige generaties blijven genieten van het unieke landgoed en kasteel Eerde.”

Eerde 2020

De belangrijkste grote klussen van het herstelplan Eerde2020, zoals de restauratie van het kasteel, herstel van het Quinconcevak, fietspaden en zandwegen, en de zichtas, zijn nu klaar. Maar er starten dit jaar nog een aantal deelprojecten die deels ook de komende jaren nog zullen doorlopen. Natuurmonumenten gaat nog een maquette laten maken waarop van bovenaf de symmetrische laanstructuren te zien zullen zijn. Voor het laanherstel op Landgoed Eerde hanteert Natuurmonumenten sowieso een 75-jarenplan dat in fasen uitgevoerd wordt.