Ommen/Zwolle – Ommen/Zwolle – De honderden arbeidsmigranten die in de gemeente Ommen wonen krijgen door een samenwerking van de uitzendbureaus waar zij voor werken, de gemeente Ommen en de GGD IJsselland een COVID-19-vaccinatie aangeboden. De eerste prikken werden vandaag gezet. De arbeidsmigranten konden net zoals ieder ander een afspraak maken toen hun geboortejaar aan de beurt kwam. Maar het inplannen van een prik door deze groep bleef veelal uit.

Volgens de GGD komt dat vooral doordat deze groep moeilijk te bereiken is. “Dat kan bijvoorbeeld vanuit een taalbarrière zijn”, zegt Sebastiaan van Buuren; projectleider van de vaccinatiecampagne bij de GGD IJsselland. In eerste instantie werd er geen extra inspanningen gedaan om de arbeidsmigranten meer te bereiken. Maar nu de landelijke campagne gericht op de massa vol op gang is, is er ruimte ontstaan om buiten die campagne maatwerk op te zetten. “Het is in feite een verdieping daarop”, aldus Van Buuren.

Beeld

Om de arbeidsmigranten goed te kunnen bereiken heeft de GGD de samenwerking gezocht met de gemeenten in haar zorggebied. Volgens Van Buuren heeft de gemeente Ommen een relatief goed beeld van hoe de groep arbeidsmigranten er in de gemeente uitziet. Kenmerkend daarbij is dat de arbeidsmigranten in Ommen vooral wonen op vakantieparken. Er wordt in verschillende regio’s gewerkt, maar in Ommen zijn tussen de 350 en 550 arbeidsmigranten woonachtig. Een aantal met een flinke marge.

Burgemeester Hans Vroomen: “Bij de grote uitzendbureaus hebben we het goed in beeld. Maar er zijn natuurlijk ook arbeidsmigranten die via minder bekende of niet via uitzendbureaus werken. En ook mensen die zichzelf hebben gevestigd.” Het aantal komt uit een onderzoek van mei 2019, toen werd er geschat dat er in IJsselland tussen de 1.200 en 1.300 arbeidsmigranten woonden. Volgens de burgemeester is er geen brandhaard van besmettingen onder de arbeidsmigranten geweest. “We hebben daar geen enkele indicatie voor gehad de afgelopen anderhalf jaar.”

Uitzendbureaus

Omdat bij verre de meeste arbeidsmigranten via een uitzendbureau werken en wonen, zijn zij het makkelijkst via die bedrijven te bereiken. Zodoende zijn ze een belangrijke partner in de campagne. “We zien dat de rol van zo’n uitzendbureau vooral in het contact krijgen met de arbeidsmigranten een cruciale rol speelt”, zegt Van Buuren. Rachel ter Horst is arts bij het Team Infectieziektebestrijding van de GGD IJsselland, en ook vanaf het begin betrokken bij de COVID-vaccinatie. Zij heeft contact gelegd met de bekende uitzendbureaus. Via hen wordt de informatie die de GGD wil dat de arbeidsmigranten ontvangen verspreid.

De uitzendbureaus wordt gevraagd te inventariseren wie van hun medewerkers een vaccinatie wil, en geven dat dan weer door aan de GGD. “Ze worden daarna ingepland”, zegt Ter Horst. Ze deelt dat een klein aantal van de arbeidsmigranten die in Ommen woont al wel is gevaccineerd. Een deel heeft toch zelf de route gevonden om een afspraak te maken, of hebben een prik gehaald in hun thuisland. Ook is er een deel dat geen vaccinatie wil. Landelijk wordt de vaccinatiebereidheid onder arbeidsmigranten geschat op 40 procent. Maar Ter Horst verwacht dat het percentage wel wat hoger zal zijn.

Spoetnik

“Dat gebeurde ook bij de groep dak- en thuislozen, waar ik ook nauw bij betrokken was. Daar was de bereidheid stukken groter dan vooraf werd geschat”, zegt ze. Dat het overgrote deel van de arbeidsmigranten zelf nog geen afspraak heeft gemaakt voor een vaccinatie ligt volgens Ter Horst voornamelijk aan het gebrek aan juiste informatie. “Soms zijn mensen bang dat ze een Spoetnik V-vaccin of iets dergelijks zouden krijgen. Dat is uiteraard niet zo. Daarom is toegang tot de goede informatie zo belangrijk.” Dat de arbeidsmigranten meestal niet weten waar ze terecht kunnen helpt ook niet. “Bijvoorbeeld omdat ze de brief niet krijgen omdat ze niet staan ingeschreven, en natuurlijk de taal niet spreken.” Zegt ter horst. “Er zijn meerdere barrières die we met deze campagne proberen weg te nemen.”

In de communicatie aan de arbeidsmigranten wordt benadrukt dat de vaccinatie altijd vrijwillig is. Het zou volgens de GGD denkbaar kunnen zijn dat de arbeidsmigranten enige dwang voelen, omdat ze wonen en werken via de uitzendbureaus. Daarom wordt ook in de priklijn de vrijwilligheid nogmaals nagevraagd. Mocht daar twijfel over bestaan wordt er een tolk bijgehaald om duidelijkheid te krijgen. “Als het niet vrijwillig is heeft de arbeidsmigrant de mogelijkheid om weg te lopen zonder gevaccineerd te worden. Dat hoeft de werkgever dan niet te weten”, licht Ter Horst toe.

Priklijnen

De arbeidsmigranten krijgen de keuze uit twee typen vaccin; namelijk Janssen of Pfizer. Omdat voor Pfizer twee prikken nodig zijn met daartussen vier weken, wordt er geen gebruik gemaakt van de dichtstbijzijnde vaccinatielocatie in Dalfsen; omdat deze net als de locatie in Kampen begin volgende maand sluit. “Het prikken zal vooral gebeuren in de IJsselhallen in Zwolle, maar als het voor een bepaalde groep veel handiger is kan dat ook Deventer of Hardenberg zijn”, zegt Ter Horst. Om het prikken in goede banen te laten lopen zullen er twee speciale priklijnen gereserveerd worden in de weekenden.

Bij die priklijnen wordt ook specifiek personeel ingezet. Mensen die affiniteit hebben met de doelgroep, en in ieder geval goed Engels spreken. “We hebben een Pools sprekende triagist, die zal dan uiteraard werken op die uren”, zegt Ter Horst. Alle informatie wordt in de relevante talen in ieder geval ook schriftelijk aangeboden. De grootste groep arbeidsmigranten komt volgens de GGD uit Polen, maar er zijn ook Roemenen, Bulgaren en Grieken die in regio wonen. De uitzendbureaus regelen het vervoer naar de vaccinatie locaties.

Evaluaties

Het gericht aanbieden van vaccinaties aan de arbeidsmigranten is de eerste stap. “Daarna zullen we evalueren hoeveel mensen we dan in ieder geval de mogelijkheid hebben gegeven om zich te laten vaccineren”, zegt Ter Horst. Daarna zal worden afgewogen wat wellicht nog verder nodig is. Er zit natuurlijk seizoenmigratie in de arbeidsmigranten, er wordt op vakantie gegaan, en is een komen en gaan van arbeidsmigranten. “Daar moeten we straks wellicht ook nog iets mee. Misschien dat er een latere veegactie komt.”

Mocht de opkomst van de campagne sterk tegenvallen wil de GGD bekijken waarom dat is. “Niet om ze te pushen, maar we zijn juist geïnteresseerd in wat daartoe leidt”, vult Van Buuren aan. “Het is niet zo dat we één ronde doen. Het is echt een eerste stap.” De vaccinatie wordt nu aangeboden op de reguliere priklocaties. “Dat is om dat we nu ook tempo willen maken. We vinden het zelf ook wel enigszins laat, het is nu hoogtijd om ze te vaccineren”, zegt Ter Horst. Als achteraf uit de evaluatie blijkt dat bijvoorbeeld een bepaald park achterblijft zou langskomen op locatie een tweede stap kunnen zijn.

De overheden roepen ondernemers die wel arbeidsmigranten in dienst hebben, maar bijvoorbeeld niet via een uitzendbureau, contact te zoeken met de GGD door te mailen naar arbeidsmigranten@ggdijsseland.nl. Daar kan dan meer informatie worden verkregen, en bijvoorbeeld worden overlegd hoe hun werknemers kunnen worden bereikt.