Ommen/Junne – Wat het dagelijks bestuur van de gemeente betreft kan de aanleg van de nieuwe brug over de Vecht bij Junne zo spoedig als mogelijk van start gaan. De bestaande brug werd in 2017 afgesloten voor zware voertuigen, nadat in de eeuw oude stuw die de fundering vormt gebreken werden ontdekt. Sindsdien is de oversteek alleen nog te gebruiken door personenauto’s, fietsers en voetgangers. In september 2018 besloot de gemeenteraad dat de oeververbinding vervangen moest worden, en stelde er in november van dat jaar unaniem budget voor beschikbaar.

Stuw

Het Waterschap Vechtstromen, dat eigenaar is van de onderliggende stuw, ontdekte bij schade aan stuw De Haandrik nabij Gramsbergen de bouwconstructie nog in relatief goede staat verkeerde. Daar kon het in plaats van complete vervanging af met een veel goedkopere en minder ingrijpende renovatie. Over die stuw ligt overigens geen verkeersbrug. Toch wil het waterschap onderzoeken of renovatie in Junne ook een optie is. Het bouwen van een droogzet voorziening, nodig voor een uitgebreide inspectie, wordt door juridische schermutselingen echter flink vertraagd.

Als gevolg van de koerswijziging van het waterschap, wat in elk geval vertraging zou opleveren, besloot het college van B&W om te kiezen voor een optie waarbij de toekomst van de brug los staat van de toekomst van de stuw. Hoewel -doordat er geen onderzoek kan worden gedaan- niet alle constructieve gegevens van de stuw bekend zijn, durft de onderzoeker met zekerheid te stellen dat de stuw niet als fundering dienst kan doen voor een brug die aan de gestelde eisen voldoet. Mocht uiteindelijk uit onderzoek blijken dat de stuw wel gerenoveerd kan worden, dan zou in het beste geval de technische bovengrens 15 ton zijn. Maar het is ook goed mogelijk dat het beperkt wordt tot 3,5 ton. In dat geval zou alleen nog autoverkeer de brug kunnen gebruiken.

Opties

In opdracht van de gemeente heeft een ingenieursbureau gekeken naar de mogelijkheden voor een nieuwe brug. Daarbij zijn verschillende mogelijke varianten bekeken: benedenstrooms of bovenstrooms dicht bij de stuw, tientallen meters bovenstrooms van de stuw, of ergens op grotere afstand van de stuw. Een brug direct bovenstrooms van de stuw is als voorkeursvariant naar voren gekomen, en uiteindelijk in juni 2019 vastgesteld door het college. Het college mocht deze losliggende variant zelf kiezen, omdat het binnen de kaders van het besluit valt en bij een dergelijk besluit geen Verklaring van Geen Bedenken van de gemeenteraad nodig is.

Ontwerp

De nieuwe brug moet zo’n 15 meter ten oosten van de huidige komen, en geschikt zijn voor alle verkeer; inclusief zwaar (landbouw)verkeer. Met een rijbaan van zo’n 3,5 meter breed, en een strook van circa 1,5 meter voor onder andere fietsers moet daar voldoende ruimte voor zijn. (Een landbouwvoertuig mag met een Landbouwontheffing van het RDW maximaal 3,5 meter breed zijn.) Volgens het ontwerp komt in plaats van de oude brug een voetgangersbrug over de stuw. De Junnerweg zal iets verlegd moeten worden om aan te sluiten op de nieuwe oeververbinding.

De brug over de vistrap wordt vervangen door een duikerbrug. Daarbovenop is de ‘bocht’ die het verkeer aan de zuidkant laat aansluiten op de nieuwe brug gepositioneerd. Aan de noordkant van de oversteek moeten voor het verleggen van de weg een aantal eiken worden gekapt. Ter compensatie daarvan moet na de realisatie van de brug -en voor 31 maart 2023- rondom de brug zestien bomen worden terug geplant.

2017

Met de aanleg van de nieuwe brug wil het college, zoals de opdracht was van de raad, de verkeerssituatie van voor de afsluiting in 2017 weer herstellen. Het moet dan een toekomstbestendige verbinding over de Vecht worden, die voldoet aan de belasting eisen die in het raadsbesluit zijn gesteld. Bewoners en recreanten moeten de Vecht ermee weer ongehinderd kunnen oversteken. Het uitgangspunt is dat lokale agrariërs met hun landbouwvoertuigen ook gebruik kunnen maken van de oversteek.

Zwaar sluipverkeer van buitenaf moet voorkomen worden door het instellen van een geslotenverklaring voor zwaar verkeer. Om de ontheffingen nu wel daadwerkelijk te laten werken wordt een handhavingsplan opgesteld, en extra handhaving ingezet om oneigenlijk gebruik te voorkomen. Voor de afsluiting van de brug was ook al een vergelijkbare geslotenverklaring van kracht voor voertuigen zwaarder dan 3 ton. Aan lokale agrariërs werden toen ontheffingen verleend tot 15 ton.

De verzwakking van de brug is naar alle waarschijnlijkheid ontstaan door veelvuldig gebruik door landbouw- en vrachtverkeer die zwaarder waren dan de 15 ton, of helemaal geen ontheffing hadden. Enkele bewoners hebben aangegeven geen vertrouwen te hebben in de handhaving, en te vrezen dat er meer zwaar verkeer komt. Er werd zelfs geopperd om de brug dan maar helemaal af te sluiten voor doorgaand verkeer. Maar dat is wat het college betreft buitenproportioneel, aangezien in feite de situatie van voor 2017 wordt hersteld. Bovendien is het in strijd met de opdracht die de raad heeft gegeven.

Het vervangen van de brug leidt volgens het college niet tot een wezenlijk ander gebruik van de wegen ten opzichte van voor de afsluiting. Wellicht dat er met een nu wel handhaafbare geslotenverklaring zelfs minder zware voertuigen zijn dan toen. Het college verwacht dus alleszins in ieder geval geen toename van zwaar verkeer. Het is wel denkbaar dat er ten opzichte van de huidige situatie een toename is van voertuigen die nu geen gebruik kunnen maken van de brug, zoals grote bestelbussen, campers en caravans.

Monument

In kader van de wet natuurbescherming wordt ter hoogte van de brug een snelheidsbeperking van 30 kilometer ingesteld. Daarmee moet het karakter van de omgeving worden gehouden, en het leefgebied van onder meer de das worden beschermd. In het ontwerp is volgens wethouder Bongers rekening gehouden met de uitstraling van de huidige brug. Wel is de monumentencommissie ingeschakeld om te beoordelen of de bouw van de nieuwe al dan niet afbreuk doet aan het gemeentelijk monument. Hun conclusie is dat daar in het huidige ontwerp voldoende rekening mee is gehouden.

Het realiseren van de brug op de ingetekende locatie past niet binnen de regels van het bestemmingsplan dat daar geldt. Dit houdt in dat een omgevingsvergunning voor afwijking van dat bestemmingsplan noodzakelijk is. De ontwerp omgevingsvergunning daarvoor heeft gedurende zes weken ter inzage gelegen. Niet minder dan negentien zienswijzen werden in die tijd ingediend, maar geen daarvan is volgens het college aanleiding voor wijzigingen. Het dagelijks bestuur van de gemeente heeft daarom de omgevingsvergunning verleend.

Zienswijzen

De nieuwe oversteek is omstreden. Een aantal buurtbewoners is fel tegenstander en verzet zich in alle toonaarden. Ze vrezen dat ze de relatieve rust die ze sinds de afsluiting in 2017 kennen weer zullen verliezen, en dat er waardevermindering van de woningen volgt. Door hen zelf werd via een jurist een zienswijze ingediend. En via social media werden ook andere mensen opgeroepen dat te doen; daarvoor werd een voorbeeld beschikbaar gesteld.

Meer dan de helft van de ingediende zienswijzen lijkt met dat sjabloon te zijn opgesteld. Althans; tien van de zienswijzen zijn in de basis en voor grote delen identiek. Vijf van die overeenkomende zienswijzen zijn afkomstig van bewoners uit Junne. De rest is afkomstig van een bewoner van Stegeren, Beerzerveld, Bergentheim en een recreatieondernemer uit Ommen. Eén van die zienswijzen komt uit Wapenveld, maar dat is wel iemand die in Junne is geboren.

De meer ‘unieke’ zienswijzen zijn onder meer afkomstig van iemand die werd geboren in Junne, en er tot 1975 woonde. Naast nog twee andere zienswijzen, heeft ook de bewoner van een Rijksmonument vlak naast de Junnerweg een zienswijze ingediend. De meest opvallende zienswijze is wellicht degene welke als inhoudt letterlijk enkel ‘Niet doende boel behoudenzoals het is’ heeft.

De Erfgoedvereniging Heemschut vindt dat een nieuwe brug naast de bestaande stuw grote nadelige gevolgen heeft voor het gemeentelijk monument; omdat het zicht op de stuw vanuit het oosten wordt weggenomen. Alhoewel de stuw zelf vanaf de nieuwe brug bediscussieerbaar beter te bekijken zal zijn. De Fietsersbond vraagt de brug volledig af te sluiten voor alle doorgaand verkeer, maar rekent fietsers daar niet onder.

De enige ‘positieve’ zienswijze is afkomstig van de werkgroep CaLutra van de Zoogdiervereniging. Ze uiten geen kritiek op de plannen zelf. Maar merkt wel op dat er eigenlijk alleen rekening is gehouden met dieren die er nu zitten, en niet met die er wellicht kunnen komen; zoals de bever. “Begrijpelijk, zo is dat geregeld in ons land, maar gezien soorten als de bever in opmars zijn in het IJsseldal, wordt ook verwacht dat we ze ergens in de komende jaren ook meer in de Vecht zullen gaan aantreffen.”

Omdat de grote knaagdieren vaak worden aangereden, vraagt de vereniging om waarschuwingsborden voor overstekend wild te plaatsen. Iets wat de gemeente graag wil doen; en wanneer het zover is willen ze de indiener vragen mee te denken over de juiste locatie voor deze bebording. Opvallend is wellicht te noemen dat er geen enkele zienswijze is ingediend vanuit de agrarische sector of hun belangenbehartigers.

Ongewijzigd

Het college heeft alle negentien zienswijzen van een uitgebreide reactie voorzien. Maar het college trekt in feite overal dezelfde conclusie; dat er geen aanleiding is om het besluit te wijzigen. “De zienswijzen hebben niet tot nieuwe inzichten geleid. Het is voornamelijk een herhaling van wat we eerder hebben gehoord”, aldus Bongers. Dit alles is opgenomen in de notitie zienswijzen. Samen met die notitie heeft het college nu de definitieve omgevingsvergunning voor de bouw van de brug, duikerbrug en aanvullende infrastructuur ongewijzigd vastgesteld. Wat wethouder Bongers betreft kan de realisatie nu verder van start gaan. “Met het afgeven van de omgevingsvergunning is de weg vrij voor het aanleggen van een nieuwe brug”, zegt de wethouder.

Rechter

Nu de zienswijzen zijn behandeld en de vergunning is vastgesteld, kan er in beroep worden gegaan. Gezien de ontwikkelingen bij de droogzet voorziening, de voorgeschiedenis, en de hoeveelheid zienswijzen ligt het voor de hand dat gerechtelijke procedures zullen volgen. Wethouder Bongers houdt zich daar nu echter nog niet mee bezig: “Ik ga niet speculeren op eventuele bezwaren of anderszins. Dat zien we dan wel.” De laatste dag om een eventueel beroep in te dienen is woensdag 17 november. Voor zover nu bekend is er tot op heden nog geen beroepschrift ingediend.

De Werkgroep bewoners Junne, die enkele bewoners van de buurtschap vertegenwoordigd, heeft nog niet met elkaar gesproken over de verlening van de bewuste omgevingsvergunning. “Hier geldt dat we alle opties open houden”, reageert Marcel Stoel namens die groep. Milieu jurist Marcel Middelkamp, die optreedt namens deze omwonenden, geeft aan dat er in ieder geval beroep zal worden gegaan namens bewoners. Wat hem betreft is de noodzaak van een nieuwe brug niet aanwezig.

Alleen kan Middelkamp op wat hij het meest kansrijke punt acht, de stikstofproblematiek, namens hen geen beroep aantekenen. “Een particulier kan dat namelijk niet aanvechten. Daarvoor is een stichting of vereniging nodig, die milieudoelen in hun statuut heeft staan. Dat heeft een particulier niet. Daar zonder is een beroepschrift op dat onderwerp kansloos”, legt de jurist uit.

Hij is nu nog op zoek naar zo’n stichting of vereniging die wil procederen, maar heeft nog wel enkele weken om zo’n partij te vinden. “Ik moet nu allerlei partijen bij elkaar scharrelen die gezamenlijk genoemd willen worden in een beroepschrift”, zegt de milieu jurist. “Als ik een stichting of vereniging kan vinden die mee wil doen, dan gaat die brug onderuit. Dan komt die er niet”, is Middelkamp overtuigd.

Stikstof

Wat gemeente betreft, voldoet de nieuwe brug en de aanleg daarvan echter aan alle eisen op stikstof gebied. Volgens een uitgevoerde natuurtoets, een ecologisch rapport, de AERIUS-berekeningen en het vooroverleg met de Provincie Overijssel brengt het project geen ‘onevenredig negatief effect’ op het ruim 500 meter verderop gelegen Natura 2000-gebied. Tijdens de aanleg is er wel kort een toename, maar dat is zo gering dat er geen significante effecten kunnen ontstaan.

Volgens de onderzoeken zou daarna, als de nieuwe brug eenmaal in gebruik is, sprake zijn van een flinke vermindering in neerslag ten opzichte van nu. Die neerslag van stikstof wordt uitgedrukt in mol per hectare per jaar (mol/ha/jaar). Volgens berekeningen is de depositie op het gebied nu 1,71 mol/ha/jaar. In de nieuwe situatie zou dit volgens de berekeningen 0,09 mol/ha/jaar worden. Negentien keer zo weinig; evenveel malen als dat er zienswijzen zijn ingediend.

Die daling is volgens de gemeente te verklaren doordat de huidige omrijroute, die bijvoorbeeld landbouwverkeer moet gebruiken, voor een veel langer deel door het Natura 2000-gebied loopt. De kern van de buurtschap en de brug zelf liggen buiten dit Natura 2000-gebied. Samen met nog vele pagina’s meer aan onderzoeksresultaten reden dat de gemeente vaststelt dat het project niet tot significante negatieve effecten op dit Natura 2000- gebied en/of Natuurnetwerk Nederland leidt, en het gebouwd kan worden op de beoogde locatie.

2022

Al met al kan er wat wethouder Bongers betreft zo snel als mogelijk worden begonnen met de realisatie. Dat de gemeente ervan uitgaat dat de brug er komend laagwaterseizoen komt te liggen blijkt wel uit het ontwerp, waarin het aanlegjaar ‘2022’ in het betonnen bouwwerk is opgenomen. De aanbesteding zal binnenkort van start gaan, maar de bouw zal in ieder geval niet voor april volgend jaar van start kunnen gaan. Tijdens het zogeheten hoogwaterseizoen dat nog tot dan loopt mag er niet worden gewerkt in en op de oevers van de Vecht. “We hadden de brug het liefste al dit jaar gerealiseerd. Maar we willen nu ‘as soon as possible’ bezig”, zegt Bongers.