Ommen – De eikenprocessierups heeft de afgelopen zomers zich ook in Ommen laten zien. Afgelopen voorjaar werden er in de gemeente zo’n 200 nestkastjes uitgedeeld voor koolmezen, een natuurlijke vijand van de eikenprocessierups. Tijdens de recente begrotingsbehandeling heeft het college van B&W aangegeven met een plan te komen voor de beheersing van de eikenprocessierups. Er werden een afwegingskader en drie verschillende scenario’s opgesteld, waarna het college heeft ingestemd met een grootschalige aanpak van de rups.

De plaag van de eikenprocessierups is volgens de gemeente een gevolg van een verstoord natuurlijk evenwicht. “De aanpak moet er daarom ook op gericht zijn om het natuurlijk evenwicht te herstellen”, aldus het college. In de huidige begroting is een bedrag opgenomen van 30.000 euro per jaar voor de bestrijding van de eikenprocessierups. Voor de maatregelen in het scenario dat is gekozen is een bedrag van 35.000 euro per jaar nodig voor de komende drie jaar. Daarom wordt er extra budget uitgetrokken voor de preventie en bestrijding.

Natuurlijk evenwicht

Met het bevorderen van het natuurlijke evenwicht verwacht de gemeente dat er op termijn minder rupsen zullen zijn. Het doel van de aanpak is om de plaagdruk en de gezondheidsrisico’s van de eikenprocessierupsen te verlagen. “Dit doen we door maatregelen die de biodiversiteit verbeteren, waarbij we de aanwezigheid van natuurlijke bestrijders, zoals vogels, insecten en vleermuizen stimuleren.” Volgens de gemeente is er het afgelopen jaar meer inzicht ontstaan in de veelheid aan soorten die de eitjes, de rupsen en/of de vlinders op hun menu hebben staan en in Ommen van nature voorkomen. “Dit is een hoopvol gegeven waar we bij onze aanpak terdege rekening mee houden.” Het scenario dat het college heeft gekozen is een combinatie van preventie en curatieve bestrijding, monitoring en daarnaast het stimuleren van de natuurlijke bestrijders.

Bestrijding

Volgens de gemeente sluit de aanpak aan op de landelijke Leidraad beheersing Eikenprocessierups die is opgesteld door het Kenniscentrum Eikenprocessierups. Deze is afgelopen september geheel herzien op basis van de laatste inzichten en ervaringen van het afgelopen jaar. Ook de kennis en ervaringen van de aanpak in de gemeente Sittard-Geleen is hierin verwerkt. Deze bestaat met name uit het preventief spuiten met een bacteriepreparaat. Door monitoring valt inzicht te verkrijgen in de aantallen uitgevlogen vlinders en de eitjes die zijn afgezet. Daarnaast wordt gemonitord wanneer de eitjes uitkomen, om zo te bepalen wat het meest geschikte spuitmoment is. Zo kunnen de bestrijdingsmiddelen gerichter worden ingezet, en is de verwachting dat er op termijn kosten worden bespaard.

Deze preventieve bestrijding zal uiteraard nooit de komst van alle rupsen kunnen voorkomen. Waar alsnog nesten ontstaan zullen deze worden weggezogen. Maar dit kan pas wanneer deze zichtbaar worden; en de rupsen de gevreesde brandharen al hebben. “Als de rupsenplaag niet al te groot is en er voldoende bestrijdingscapaciteit beschikbaar is om dit in korte tijd te kunnen doen, kan wegzuigen volstaan.”

Andere rupsen

Naast de positieve punten die het college noemt meldt het ook een aantal risico’s die deze bestrijding met zich mee kan brengen. De bestrijdingsmiddelen die worden gebruikt zijn wel biologisch, maar richten zich niet alleen op de eikenprocessierups. Dat betekent dat andere rupsen die op het moment van de bestrijding in de boom zitten ook gedood zullen worden. Daarom zal de gemeente voor zover mogelijk hiermee terughoudend zijn, en wordt op plekken waar beschermde vlindersoorten zitten geen gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen. Op deze locaties zal de processierups vooral worden aangepakt door het wegzuigen van de nesten.

Eerder gaf de gemeente aan geen voorstander te zijn van het gebruik van het bacteriepreparaat, maar de voorkeur geven aan gebruik van nematoden. De reden hiervoor was een bericht dat dit middel ook schadelijk zou zijn voor vele andere insecten. Later is dit bericht genuanceerd in die zin, dat het middel alleen schadelijk is voor rupsen die gelijktijdig met de eikenprocessierupsen leven, en dat dit beperkt is tot de zeven dagen dat het middel werkzaam is. Daar komt bij dat nematoden ook schadelijk zijn voor andere rupsen. Wel is de werkingsduur van dit middel veel korter -namelijk een paar uur -, waardoor de trefkans voor andere rupsen lager is. Desondanks gaat de gemeente nu toch over op het gebruik van bacteriepreparaat. “Dit middel is effectiever en beduidend goedkoper dan nematoden. Hierdoor kunnen we de plaag effectiever bestrijden en eerder onder controle krijgen. In verschillende berichten is afgelopen jaar ook gewezen op de effectieve aanpak in zuidelijk Limburg. De aanpak daar gebeurt ook standaard met toepassing van het bacteriepreparaat.”

Vrijwilligers

De gemeente wil inwoners die in een eigen boom last hebben van processierupsen ook helpen. Hen wordt de mogelijkheid geboden om mee te liften met de preventieve bestrijding die de gemeente gaat laten uitvoeren. Hiervoor wordt binnenkort een aanmeldformulier gepubliceerd. Voor extra maatregelen zoals het zaaien en planten van speciale kruiden en bloembollen, en het ophangen van nest- en vleermuizenkasten wil de gemeente inzetten op participatie van vrijwilligers en ondersteuning van maatschappelijke initiatieven. “Voor de uitvoering van de biodiversiteitsmaatregelen gaan we op zoek naar vrijwilligers die hieraan willen meewerken en/ of op lokaal of buurtniveau initiatiefnemer willen zijn. Wij denken hierbij aan een samenwerking met organisaties zoals NM De Vechtstreek en ANV De Ommermarke. Met deze partijen wordt vanaf december hierover contact gelegd.” Bij het opzetten van een monitoringsysteem gaat de gemeente regionaal samenwerken. Deze samenwerking vloeit voort uit de coördinerende rol die de provincie Overijssel al op zich heeft genomen.