Ommen – Al een aantal jaren leeft in Ommen het plan om een Vechtzomp te herbouwen. Als gevolg van de bouw van een zomp in Gramsbergen en de aanschaf van een soortgelijk schip in Dalfsen, kwamen deze plannen in een stroomversnelling. Immers, er is een ‘gat’ in het vaargebied dat kan worden opgevuld zodat er aansluiting ontstaat met de andere zompen, en de hele Vecht wordt bestreken. Met de bouw van de Ommer Vechtzomp wil de Stichting Vechtzomp ‘Hanzestad Ommen’ een stukje historie van Ommen en het Vechtdal weer tot leven wekken.

Vrijwilligers

Een groep enthousiaste vrijwilligers maakt zich hard om de Vechtzomp, dat voer tussen de Hanzestad Zwolle en het graafschap Bentheim in Duitsland, weer van de grond af aan op te bouwen. Gistermorgen werd er, na een lange voorbereiding, begonnen met het zagen van bomen tot planken. Deze eerste stap van het project kon op gang komen met een eerste ‘aanzienlijke’ bijdrage van de Stichting Jan en Minie de Wilde. De enige dergelijk lange mobiele zaaginstallatie die er nog in Nederland is kon hiermee nog net naar Ommen worden gehaald. Het indrukwekkende apparaat is verkocht, en zal volgende week gaan verkassen naar België. De zaag van de toepasselijk genaamde houtzagerij Het Laar uit Lettele werd nog één keer bediend door zeventigplusser Wim Rechterschot.

Met behulp van een mobiele kraan en vrijwilligers werden de bomen bij de machine aangevoerd, en de lange planken en balken weer afgevoerd. Het begon helaas wel met beetje een tegenvaller, want in het merendeel van het aangevoerde hout -veelal afkomstig van een reguliere ‘dunning’ in het Laerbos- zat veel rot. Het gezaagde hout moet nu eerst drogen, en zal na ongeveer een jaar gebruiksklaar zijn. “In september 2020 beginnen we volgens de planning met het bouwen, daar staat een kleine 3 jaar voor. In de zomer van 2023 hopen we de ‘Hanzestad Ommen’ feestelijk te water te kunnen laten”, aldus de stichting.

Koesteeg

Een deel van het hout is afkomstig van eiken naast de Koesteeg. De bomen werden geveld tijdens de storm van 4 juni. De gemeente stelde de bomen beschikbaar, maar er is helaas praktisch niks van bruikbaar. “Behalve rot en ijzer in de stammen, zijn er ook veel stammen bij die krom en dun zijn”, aldus Hans Bottema, secretaris ad interim van de Stichting Ommer Vechtzomp. Er zijn eigenlijk in ieder geval 2 à 3 stammen van zo’n 13 meter nodig, de planken die daaruit kunnen worden gezaagd worden dan gebruikt voor de onderkant van het schip. Eén van de bomen uit de Koesteeg voldeed aan deze lengte, maar daar zat zoveel ijzer onderin dat er uiteindelijk maar acht bruikbare meters over bleven. “Dat is eigenlijk het enigste wat we aan de windhoos bij de Koesteeg te danken hebben.” Eén zo’n lange stam is er gevonden bij Landgoed Spijkerbosch uit Olst, maar er zijn er nog meer nodig. “We hebben nog niet voldoende, dus we moeten nog een keer de boer op.”

Educatie

Het schip gaat niet alleen dienen voor ter recreatie, maar zal ook ingezet worden als educatief en maatschappelijk middel. “Het doel is naast het recreatieve karakter van Ommen nog meer versterken, ook om de historie van het schippersverleden van Ommen te laten herleven en aandacht geven aan maatschappelijke en educatieve aspecten. Niet alleen na de bouw, maar ook tijdens te bouw van het schip”, aldus Bottema. De zomp wordt door vrijwilligers gebouwd in een loods van Anton Wolters, tegenover Molen de Lelie. De achterste helft van de loods wordt afgescheiden en ingericht als werkplaats, met een bewegende wand zodat de zomp er ook weer uit kan. “We bouwen het dus in Ommen, voor Ommen en met Ommenaren.”

Draagvlak

Er komt een bezoekerscentrum bij de scheepswerf zodat er tijdens de bouw een kijkje kan worden genomen. “En we willen een webcam ophangen zodat het live gevolgd kan worden op onze website (ommervechtzomp.nl, red.) die nu al online is.” Ook moeten er opleiding- en stagemogelijkheden komen voor leerlingen houtbewerking van ROC’s in de regio. Volgens Bottema heeft het project nu al veel steun ontvangen van Ommenaren, en wordt het gedragen door zowel de gemeenten, als landgoederen en ondernemers in de vorm van vrijwilligers, subsidies, maar ook door lokale sponsoren. De landgoederen Junne en Vilsteren hebben al aangegeven eventueel hout beschikbaar te willen stellen.

Saamhorigheid

Volgens Bottema maakt juist de saamhorigheid dit zo’n bijzonder project. “Ondernemers, inwoners en de gemeente steunen ons nu al actief en dat is cruciaal voor het project. We hopen dat het steeds meer gaat leven onder de inwoners van Ommen, want alleen dan zal het project een succes worden.” Vooral recreatiebedrijven en firma’s die streekproducten leveren zijn enthousiast. De stichting wil straks niet dat alleen inwoners, toeristen en dagjesmensen mee gaan met de rondvaarten of dagtochten, maar vooral ook deze mogelijkheid creëren voor cliënten van de vele zorginstellingen die de gemeente rijk is. Hierbij valt te denken aan de Imminkhoeve, het Vechtgenotenhuis en de Baalderborg zorggroep.

Naast het recreatieve aspect wil de stichting ook inhoud geven aan educatieve doelstellingen en hierbij met name jongeren betrekken. Het Cultuurhistorisch Centrum Ommen kan een belangrijke rol spelen en het historisch perspectief meer inhoud geven door combinaties te maken met stadswandelingen. Belangrijk punt is wel dat de uiteindelijke exploitatie op geen enkele manier valse concurrentie mag gaan opleveren voor commerciële bedrijven die vergelijkbare vaartochten aanbieden, zoals rederij Peters. “Samenwerking met vooral de recreatiebedrijven moet voorop staan, concurrentie moet worden uitgesloten”, aldus de stichting.

Origineel

Voormalige Ommenaar Harmen Timmerman zal als scheepsbouwmeester de bouw begeleiden, en probeert zo dicht mogelijk bij het origineel te komen. Hiervoor gebruikt hij het boek ‘Varen waar geen water is’, waarin alle informatie over het verleden van de zompen staat en details van de constructie te zien zijn. “Door de gedetailleerde bouwtekeningen en de essentiële informatie die in het boek te vinden is, kunnen we hopelijk tot een eindresultaat komen dat heel dicht bij het origineel ligt”, aldus Timmerman.

Historisch schip

De Vechtzomp voer tussen rond halverwege de zeventiende eeuw tot circa 1920 als vrachtscheepje op de Vecht tussen Zwolle en Nordhorn. De bevaarbaarheid van de Vecht was destijds zeer afhankelijk van de waterstand, omdat de Vecht een regenrivier is. Tegen het einde van de achttiende eeuw voeren er meer dan 400 zompen in de Vecht. De Vechtzompen hadden een lengte van zo’n 12 meter, en waren 2,5 à 3 meter breed. Vooral de diepgang van rond de 40 centimeter maakte de schepen geschikt om te varen op de Vecht.

De bouw van een schipshuis, annex bezoekerscentrum in samenwerking met lokale ondernemers, zal na het afronden van de bouw van de zomp worden opgepakt, mits er hiervoor voldoende middelen kunnen worden verkregen. Een drijvend boothuis zoals voor de zomp in Dalfsen is een optie. Voorlopig is er een dektent begroot; een zeil dat helemaal sluitend om de zomp heen kan.

Financiering

In het beleidsplan valt te lezen dat de verwachting is dat voor de gehele realisatie een bedrag van circa 150.000 euro -zonder BTW- benodigd is. Via een motie die bij de behandeling van de Kadernota 2020 unaniem werd aangenomen is een bedrag van 35.000 euro als aanjaagkapitaal toegezegd aan de stichting. Met dit bedrag kon het project van start, en kan er formeel een aanvraag worden ingediend voor een LEADER-subsidie van zo’n 60.000 euro; 40% van de bouwkosten. “LEADER is een apart traject dat je moet doorlopen. Daar zijn we mee begonnen, en dat gaat eigenlijk pas dit najaar echt lopen”, aldus Bottema, die tevens verantwoordelijk is voor fondsenwerving. Het gaat volgens hem verder goed met de fondsenwerving, en hij is erg positief over de bijstand van lokale bedrijven. Hij hoopt dat er nog een bijdrage komt van de waterschappen Vechtstromen en Drents-Overijsselse Delta.